Osoby z zespołem Aspergera na rynku pracy

Zespół Aspergera jest częściowym zaburzeniem rozwoju, które mieści się w spektrum autyzmu. Osoba z tą niepełnosprawnością może być jednym z wyróżniających się pracowników, jeśli tylko pracodawca da jej na to uczciwą szansę oraz odrobinę zaufania.

Upośledzenie osób z zespołem Aspergera skupia się wokół umiejętności społecznych. Mają oni problem z akceptowaniem zmian oraz ograniczoną elastyczność myślenia. Charakteryzują się także brakiem empatii i ograniczonymi zdolnościami do budowania relacji międzyludzkich, ale mają niezwykłe, wręcz obsesyjne zainteresowania w konkretnym kierunku czy dziedzinie. Zatrudnienie takiej osoby wymaga specjalnego podejścia i wyrozumiałości, na co większość ludzi nie może sobie pozwolić. Wszystko przez brak wyobraźni.

Kliniczne charakterystyki zespołu Aspergera

- brak empatii

- pedantyczna, repetytywna mowa

- naiwny, nieadekwatny do sytuacji, jednostronny typ interakcji

- bardzo uboga komunikacja pozawerbalna

- głębokie zafascynowanie pewnymi tematami

- niezdarność, źle skoordynowana motoryka i dziwaczna postura

Cechy i przykładowe zawody

Osoby z zespołem Aspergera można podzielić na cztery grupy, które różnią się od siebie najsilniejszymi cechami jednostek, które kwalifikują je do konkretnej pracy lub przeciwnie. Schemat jest uogólniony, ale ma na celu pokazać, że do każdego należy podejść indywidualnie.

Pierwsza grupa to zawody, które są nieodpowiednie dla osób z zespołem Aspergera, ponieważ obciążają pamięć krótkoterminową, a także wymagają wykonywania kilku czynności jednocześnie i wysokich umiejętności organizacyjnych. Wyróżniamy tutaj kasjera, kelnera, maklera, kontrolera lotów oraz recepcjonistę. Wszystkie te zawody są wysoce stresujące i właściwie niemożliwe do wykonywania dla osób z ZA.

Następnie mamy zawody dla osób z wyobraźnią przestrzenną. Od myślących obrazami nie wymaga się wysokich umiejętności matematycznych oraz abstrakcyjnego myślenia. Dodatkowym plusem kilku pozycji jest możliwość wykonywania pracy w domu. Tej grupie przyporządkowuje się programowanie komputerowe, kreślarstwo, projektowanie, fotografię, naprawę wszelkich sprzętów i urządzeń, animację oraz stolarkę. Dla osób z ZA wyjątkowo dobrze sprawdzają się zawody związane z komputerami i informatyką oraz prace rysunkowe, które wymagają dużego skupienia i spokoju.

Trzecia grupa to zawody dla osób, które mają słabą wyobraźnię przestrzenną, ale posiadają zdolności w obszarze matematyki, muzyki lub faktów. Warto tutaj wymienić księgowość, inżynierię, dziennikarstwo, bibliotekoznawstwo, korektę tekstów, pracę laboratoryjną oraz archiwizację.

Ostatnia część jest dla osób, które mają niewielkie umiejętności werbalne. Ich praca powinna ograniczać kontakty z innymi ludźmi i dawać możliwość indywidualnej organizacji czasu i zajęć. Wybrane zawody to introligator, sprzątacz, pracownik fabryk, ogrodnik oraz osoba zajmująca się wprowadzaniem danych.

Specyfika

Świadomość społeczeństwa jest niska, dlatego trzeba dbać o jej poszerzanie. Zaburzenie zespołu Aspergera nie jest upośledzeniem umysłowym, tylko społecznym. To bardzo istotne, by dostrzegać tę subtelną różnicę. Osoby z ZA często wydają się oderwane od rzeczywistości, spoglądające na świat zza niewidzialnej szyby. Często mają ponadprzeciętny iloraz inteligencji, a dzięki wyspecjalizowaniu się w jednej dziedzinie uchodzą za wręcz genialne, a już na pewno wyjątkowe. Najlepiej, żeby udało im się w życiu zawodowym łączyć pasję z pracą, co może oznaczać niesamowite efekty i pracownika, którego będą zazdrościć inne firmy.

Wyjątkowa dbałość o szczegóły i skrupulatność są cennymi cechami w wielu zawodach, a są jednocześnie standardowymi zachowaniami osób z zespołem Aspergera. Są oni także bardzo wytrwali i cierpliwi, czyli łączą coś, czego coraz częściej brakuje młodemu pokoleniu. Dodatkowo, z pozytywnych cech osób z ZA wyróżnia się szczerość, uczciwość, umiejętność wychwytywania błędów i koncentracji oraz zamiłowanie do zajęć rutynowych.

Mimo szeregu plusów, które wynikają z zatrudnienia osoby z zespołem Aspergera, jeśli zostanie on odpowiednio poprowadzony, pracodawca musi mieć świadomość, czym jest jego zaburzenie. Standardem powinno być zapoznanie się ze specyfiką ZA oraz trudnościami, które można napotkać na każdym kroku. Pracownik z zespołem Aspergera może mieć problemy z pracą w grupie, kierowaniem podwładnymi, radzeniem sobie ze stresem, elastycznością zadań, błędną interpretacją instrukcji oraz proszeniem o pomoc. Lista trudności jest dużo dłuższa i nie ma co ukrywać, że taka osoba ma sporo problemów w odnalezieniu się w społeczeństwie oraz potrzebuje więcej czasu od typowej jednostki.

Zatrudnienie osób niepełnosprawnych w Polsce

Ustawa z dnia 27 lipca 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnieniu osób niepełnosprawnych (Dz. U. Nr 123, poz. 776 z późn. zm. – dalej: ustawa) zapewnia pracodawcy, który zdecyduje się na zatrudnienie osoby niepełnosprawnej liczne plusy. Wśród wymienionych udogodnień warto zwrócić uwagę na zwrot kosztów zatrudnienia pracownika pomagającego pracownikowi niepełnosprawnemu w pracy, zwrot kosztów szkolenia pracownika niepełnosprawnego oraz zwrot kosztów wyposażenia stanowiska pracy osoby niepełnosprawnej. Pracodawca otrzymuje także dofinansowanie do wynagrodzeń osób niepełnoprawnych. Przy mnogości udogodnień i zachęt, by zatrudniać niepełnosprawnych, odpowiedź społeczeństwa jest wciąż pełna lęku i niedowierzania. Podchodzimy do osób niepełnosprawnych z obawą, ciągle czekając na ich potknięcia, zapominając, że zdarzają się one każdemu.