Przedsiębiorcy z wyższymi obciążeniami wobec ZUS

Wraz z 1 stycznia 2022 roku przedsiębiorcy muszą liczyć się ze wzrostem obciążeń z tytułu składek na ubezpieczenie społeczne, jak i z tytułu składki zdrowotnej. Przy czym w przypadku składki zdrowotnej pod wieloma względami jest to jeszcze niewiadoma.

Co zatem wiadomo już dziś odnośnie wysokości składek na ubezpieczenia społeczne?

Generalnie od 1 stycznia 2022 roku wzrasta wysokość składki na ubezpieczenia społeczne (bez składki zdrowotnej i z dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym) z kwoty 1.075,68 zł miesięcznie do 1.211,28 zł (czyli o 135,60 zł). W konsekwencji powyższego, od początku 2022 roku wysokość poszczególnych składek będzie następująca:

• składka emerytalna    – 693,58 zł (zamiast 615,93 zł jak do tej pory)
• składka rentowa         – 284,26 zł (zamiast 252,43 zł jak do tej pory)
• składka wypadkowa   – 59,34 zł (zamiast 52,70 zł jak do tej pory)
• składka na Fundusz Pracy/Solidarnościowy – 87,05 zł (zamiast 77,31 zł jak do tej pory)
• składka chorobowa    – 87,05 zł (zamiast 77,31 zł jak do tej pory)

Zdaniem Łukasza Kozłowskiego z Federacji Przedsiębiorców Polskich, obecny system wyliczania należności do ZUS na podstawie prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia nie przystaje już do rzeczywistości. Był on skutecznym narzędziem jeszcze kilka czy kilkanaście lat temu, a jego główną zaletą była prostota – każdy przedsiębiorca w całym kraju ma ustaloną taką samą minimalną podstawę wymiaru składki. Jednak odbywa się to kosztem elastyczności i nader często powoduje skokowy wzrost obciążeń.

Docelowo najlepszym rozwiązaniem byłoby, zdaniem Łukasza Kozłowskiego, powiązanie wysokości płaconych składek z określoną częścią dochodu z działalności gospodarczej. To zaś sprawiłoby, iż kwota składek zostałaby zindywidualizowana, odpowiadając sytuacji finansowej konkretnego przedsiębiorcy.

Generalnie szkoda, iż przy projektowaniu zmian dotyczących składki zdrowotnej i powiązaniu jej z wysokością dochodu, pominięto ten aspekt również w odniesieniu do składek ubezpieczeniowych płaconych przez przedsiębiorców. To zaś sprawia, iż mamy obecnie system dualny. Tymczasem chcąc ułatwić prowadzenie działalności gospodarczej, jak i zagwarantować pewność prawa, dążyć powinniśmy do ujednolicenia zasad rozliczeń i tym samym ich upraszczania.

Generalnie należy mieć na uwadze, iż faktyczna podwyżka obciążeń składkowych może być znacznie wyższa, gdyż zaprezentowane powyżej wyliczenia nie obejmują składki zdrowotnej. Jak przypomina Łukasz Kozłowski, do tej pory przedsiębiorcy prowadzący działalność gospodarczą opłacali zryczałtowaną składkę zdrowotną, która w rozliczeniach za rok 2021 wynosiła 381,81 zł, będąc w znacznej części odliczaną od podatku.

Po wejściu w życie z dniem 1 stycznia 2022 roku nowelizacji ustaw podatkowych z dnia 29 października 2021 roku (Dz.U. z 2021 r. poz. 2105, zwana dalej Polski Ład) zasady te zostały zmodyfikowane. Jak zauważa Piotr Aleksiejuk, radca prawny w Kancelarii Wojarska Aleksiejuk & Wspólnicy, przedsiębiorcy muszą być obecnie przygotowani na to, iż wraz z wejściem w życie Polskiego Ładu nastąpi wzrost wysokości składki zdrowotnej z jednoczesną utratą możliwości jej odliczenia od podatku.

Ponadto Łukasz Kozłowski zwraca uwagę na to, iż wysokość owej składki zdrowotnej będzie zależna (inaczej, jak do tej pory) od formy opodatkowania osoby prowadzącej działalność gospodarczą. Przede wszystkim owa forma opodatkowania będzie miała wpływ na to jakie będą zasady ustalania wymiaru składki zdrowotnej. Co do zasady wymiar składki zależeć będzie od dochodu z działalności gospodarczej. Natomiast w przypadku osób odprowadzających zryczałtowany podatek dochodowy, składka zdrowotna będzie ustalana progresywnie w zależności od uzyskiwanych przychodów.

Poza tym forma opodatkowania będzie miała również wpływ na sposób obliczania samej składki. Otóż:

• w przypadku przedsiębiorców rozliczających się według skali podatkowej wysokość składki zdrowotnej wyniesie 9,0% podstawy wymiaru, jednak nie mniej niż 9,0% płacy minimalnej
• w przypadku przedsiębiorców opłacających liniowy podatek PIT wysokość składki zdrowotnej wyniesie 4,9% podstawy wymiaru, jednak nie mniej niż kwota odpowiadająca 9,0% płacy minimalnej
• w przypadku podatników opłacających zryczałtowany podatek od przychodów wysokość składki zdrowotnej będzie zależna od kwoty przychodów i wysokości przeciętnego wynagrodzenia

Generalnie przedsiębiorcom niezwykle trudno będzie wybrać optymalną dla siebie formę opodatkowania i rozliczania się z urzędem z tytułu podatków. Patrząc bowiem jedynie na jeden element (przykładowo składkę zdrowotną bądź podatek) często otrzymać możemy mylny wynik.

W praktyce bowiem okazać się może, iż niekiedy opłacać się będzie pokrywać wyższą składkę zdrowotną, by finalnie zapłacić niższy podatek. Podejmując decyzję przedsiębiorcy muszą wziąć pod uwagę wiele czynników i tak nie będą mieli pewności czy decyzja podjęta była słuszną. Decyzja ta bowiem oparta zostanie na prognozach przychodów, gdy te tymczasem obarczone są całkiem sporym marginesem błędu.

Co jeszcze jest istotne w kontekście nowej sytuacji dla przedsiębiorców?

Otóż urzędnicy ZUS przypominają ponadto, iż dla większości płatników zmianie ulegnie termin przekazywania dokumentów rozliczeniowych i opłacania składek na ubezpieczenie zdrowotne oraz ubezpieczenia społeczne. Jedynie bowiem dla jednostek budżetowych i samorządowych zakładów budżetowych termin pozostanie bez zmian, czyli do 5-go dnia następnego miesiąca.

Jak wskazuje Paweł Żebrowski, rzecznik ZUS, dla pozostałych płatników ważnym będzie to, czy posiadają osobowość prawną. Nowe zasady przekazywania dokumentów rozliczeniowych i dokonywania rozliczeń składki są bowiem następujące:

• do 15-go dnia następnego miesiąca przekazują dokumenty i opłacają składki spółki kapitałowe (zatem spółki akcyjne i z ograniczoną odpowiedzialnością), spółdzielnie, stowarzyszenia, fundacje
• do 20-go dnia następnego miesiąca opłacają składki i przekazują dokumenty pozostali płatnicy, przykładowo opłacający składki wyłącznie na własne ubezpieczenie, jak i spółki osobowe (zatem jawne, partnerskie, komandytowe i komandytowo-akcyjne.

Podsumowując, generalnie przedsiębiorcy muszą liczyć się w roku 2022 ze wzrostem obciążeń z tytułu składek ubezpieczeniowych, jak i zdrowotnych. O ile jednak w przypadku składek społecznych mamy do czynienia tylko ze wzrostem składki, o tyle w przypadku składki zdrowotnej, mówimy już o zupełnie odmiennym sposobie ustalania jej wysokości. Nastąpiło bowiem odejście do dotychczasowego ryczałtowego sposobu jej ustalania dla wszystkich przedsiębiorców na rzecz jej powiązania zarówno z formą opodatkowania, jak i wysokością uzyskiwanych dochodów. Jest to niewątpliwie trudny moment dla przedsiębiorców, gdyż dokonany wybór będzie miał bardzo istotne znaczenia do wysokości ponoszonych obciążeń, a dokonać go należy na podstawie prognozy przychodów w rozpoczynającym się roku.