Opuszczenie pracy bez usprawiedliwienia w kontekście podstawy wypłaty zasiłku

Zasadniczo warto wiedzieć, iż opuszczenie pracy bez usprawiedliwienia ma wpływ nie tylko na wynagrodzenie pracownika, ale również na podstawę, od której wylicza się chociażby zasiłek chorobowy. Warto zatem znać zasady jakie obowiązują przy różnych rozliczeniach w sytuacji nieobecności w miejscu pracy bez podania przyczyny i odpowiedniego usprawiedliwienia.

O czym zatem powinniśmy wiedzieć w kontekście zasad dotyczących rozliczeń w sytuacji opuszczenia pracy bez usprawiedliwienia?

Generalnie podstawę wymiaru zarówno wynagrodzenia za czas choroby, jak i zasiłku, stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypłacone za okres 12 miesięcy kalendarzowych, poprzedzających miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy. Jako wynagrodzenie rozumieć należy tutaj przychód pracownika podlegający oskładkowaniu, po odliczeniu części składek na ubezpieczenia społeczne, potrącane z dochodu pracownika, a zatem kwoty odpowiadającej 13,71% podstawy ich wymiaru.

W sytuacji natomiast, gdy niezdolność do pracy powstała przed upływem 12-miesięcznego okresu, podstawa wymiaru zasiłku chorobowego jest określona jako przeciętne miesięczne wynagrodzenie za pełne miesiące kalendarzowe ubezpieczenia. Wówczas sumuje się wynagrodzenia wypłacone przez liczbę pełnych miesięcy zatrudnienia i wynik dzieli się przez liczbę tychże miesięcy.

W okresie natomiast, gdy jest kalkulowana podstawa zasiłku, wystąpić może miesiąc, za który pracownikowi zostało wypłacone niższe wynagrodzenie z powodu nieobecności. Sama przyczyna nieobecności pracownika w pracy zawsze powinna być wyjaśniona i pracownik powinien uzasadnić pracodawcy powód niestawienia się w pracy, a jeśli to możliwe przedstawić dowody potwierdzające przyczyny absencji, jak chociażby w postaci:

• zaświadczenia lekarskiego o swojej chorobie lub chorobie członka rodziny
• wezwania do osobistego stawienia się w sądzie jako świadek
• oświadczenia w razie konieczności sprawowania przez pracownika osobistej opieki nad zdrowym dzieckiem do lat 8, z powodu nieprzewidzianego zamknięcia chociażby żłobka czy też przedszkola

Niższe wynagrodzenie może być również wypłacone z powodu trwania zatrudnienia tylko przez część miesiąca.

W sytuacji natomiast, gdy w okresie uwzględnianym do obliczenia podstawy zasiłku, pracownik nie osiągnął wynagrodzenia wskutek nieobecności w pracy z przyczyn usprawiedliwionych, przy obliczaniu tejże podstawy:

• wyłącza się wynagrodzenie za miesiące, w których przepracował on mniej niż połowę obowiązującego go czasu pracy
• przyjmuje się, po odpowiednim uzupełnieniu, wynagrodzenie z miesięcy, w których pracownik przepracował co najmniej połowę obowiązującego go czasu pracy

Stąd też celem ustalenia, czy dany miesiąc wykluczyć z obliczeń czy też przyjąć, a jeśli tak, to czy uzupełnić, należy ustalić liczbę dni faktycznie przez pracownika przepracowanych w takim miesiącu i porównać ją z liczbą dni, które normalnie powinien przepracować.

W powyższym aspekcie do dni przepracowanych zalicza się również czas urlopu wypoczynkowego, a także inne płatne dni niewykonywania pracy, a więc takie, przy których pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia, jak chociażby urlop okolicznościowy czy też dni przeznaczone na opiekę nad dzieckiem w wieku do 14 lat.

W tym aspekcie warto jednak podkreślić, iż gdy pracownik przepracował mniej niż połowę swojego czasu pracy, ale wyłącznie z powodów usprawiedliwionych, to taki miesiąc jest wyłączony z obliczeń. Należy go bowiem pominąć i wtedy przez mniejszą liczbę miesięcy trzeba podzielić sumę wynagrodzeń.

O czym jeszcze warto wiedzieć w kontekście ustalania podstawy zasiłku?

Generalnie istotnym jest, iż w sytuacji, gdy pracownik przepracował co najmniej połowę obowiązującego go czasu pracy, to wówczas taki miesiąc przyjmuje się do podstawy zasiłkowej, a wynagrodzenie odpowiednio uzupełnia w zależności od rodzaju składników.

W powyższym aspekcie zmienne składniki wynagrodzenia, takie jak premie czy nagrody, uzupełnia się pod warunkiem, że na podstawie zewnętrznych przepisów płacowych są one zmniejszane za okresy nieusprawiedliwionej nieobecności w sposób proporcjonalny do tychże okresów.

Jednocześnie bez uzupełnienia, a zatem w wysokości faktycznie wypłaconej, przyjmuje się te składniki wynagrodzenia, które są obniżane, jak chociażby za okresy pobierania świadczeń chorobowych, lecz w inny sposób niż proporcjonalnie lub wówczas, gdy przepisy płacowe nie zawierają jednoznacznych postanowień co do metody zmniejszania wysokości danego składnika.

Ponadto bez uzupełnienia przyjmuje się również takie składniki jak dodatki za pracę w nocy, wynagrodzenie wraz z dodatkami za pracę w godzinach nadliczbowych oraz inne elementy płacowe, które nie przysługują równomiernie za cały miesiąc, stąd też pracownik osiąga je tylko w określonych okolicznościach lub za wykonane zadania i mogą przypaść w niektórych częściach miesiąca.

A co w sytuacji nieobecności pracownika, która nie została usprawiedliwiona?

Pamiętać należy, iż mogą być również sytuacje, gdzie pracownik nie był w pracy i nie wytłumaczył przyczyn tej nieobecności, nie załączając na to odpowiednich dowodów.

W sytuacji nieuzyskania wynagrodzenia za część miesiąca z przyczyn nieusprawiedliwionych, do podstawy wymiaru zasiłku przyjmuje się wynagrodzenie osiągnięte w tym miesiącu, bez uzupełnienia jego wysokości za dni nieusprawiedliwionej nieobecności w pracy.

Z praktyki wynika tutaj, iż zdarzają się sytuacje, w których w danym miesiącu pracownik miał nieobecności dwojakiego rodzaju, a zatem zarówno te usprawiedliwione i nieusprawiedliwione. Wówczas przy ustalaniu wynagrodzenia za pełny miesiąc, w liczbie dni, które pracownik był obowiązany przepracować, nie należy uwzględniać dni nieusprawiedliwionej nieobecności w pracy.

Tym samym w praktyce dokonuje się niejako częściowego uzupełnienia. W sytuacji natomiast, gdy pracownik miałby w miesiącu nieobecność nieusprawiedliwioną trwającą co najmniej połowę jego czasu pracy, to takiego miesiąca nie należy wyłączać z podstawy zasiłku chorobowego. Przyjmuje się wówczas ten miesiąc, a tym samym uzyskane wynagrodzenie faktycznie wypłacone, bez uzupełnienia i taki miesiąc zaniża podstawę świadczenia chorobowego.

Podkreślić należy, iż pomimo nieusprawiedliwionych nieobecności, pracownik zatrudniony na pełen etat ma prawo do podstawy wymiaru zasiłku nie niższej niż kwota minimalnego wynagrodzenia za pracę, po odliczeniu kwoty odpowiadającej 13,71% tego wynagrodzenia. W praktyce od 1 stycznia bieżącego roku najniższa podstawa wynosi 4.026,29 zł, co wynika z odjęcia owych 13,71% z kwoty 4.666,00 zł.

W powyższym aspekcie ustawa zasiłkowa nie przewiduje żadnych wyjątków, które pozwalałoby na przyjęcie niższej podstawy, stąd też nawet gdyby na skutek takowych nieusprawiedliwionych absencji podstawa spadła poniżej minimalnego progu, należy ją odpowiednio podwyższyć.

Podsumowując, istotnym jest, iż nieobecność w miejscu zatrudnienia bez podania przyczyny pozbawia pracownika wynagrodzenia za ten czas. To jest jednak niejedyna konsekwencja braku usprawiedliwienia nieobecności w pracy, bowiem takie dni pomija się również przy wyliczaniu przeciętnego wynagrodzenia, które stanowi podstawę wymiaru dla zasiłku chorobowego.