ZUS pomoże przedsiębiorcom

Już za niecały miesiąc, od 1 styczna 2022 roku wejdzie w życie pakiet zmian w ustawach podatkowych i ubezpieczeniowych w ramach Polskiego Ładu, a wraz z nim stosowane będą nowe zasady odnośnie rozliczania i opłacania składki zdrowotnej do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (ZUS).

Jakie zasady obowiązują obecnie w zakresie składki zdrowotnej odprowadzanej do ZUS?

Dla wszystkich osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą obowiązują obecnie jednolite zasady rozliczania i opłacania składki zdrowotnej. Dotyczą one również osób korzystających z ulgi na start. Składka zdrowotna wynosi 9% podstawy jej wymiaru, który jest wartością zadeklarowaną, jednak nie mniejszą niż wskazana w ustawie wartość minimalna. To oznacza, że przedsiębiorca płaci w każdym miesiącu równą składkę, minimalnie jest to kwota 382 zł.

Od nowego roku zmienią się zasady w zakresie rozliczania i opłacania składki zdrowotnej. Jej wysokość będzie bowiem zależna od formy opodatkowania ubezpieczonego. Przedsiębiorcy rozliczający się z fiskusem na zasadach ogólnych będą płacić składkę zdrowotną o wysokości 9% podstawy wymiaru, natomiast płatnicy liniowego PIT odprowadzać będą 4,9% podstawy wymiaru. Również od formy opodatkowania uzależnione będą sposoby ustalania samej podstawy, którą co do zasady będzie faktyczny dochód z działalności gospodarczej. Dla ryczałtowców, składka zdrowotna ustalana będzie progresywnie, w oparciu o uzyskiwane przychody.

Czy nowe zasady związane ze składką na ubezpieczenie zdrowotne stanowią ułatwienie, czy utrudnienie dla przedsiębiorców?

Nowy system rozliczeń składkowych wprowadzony nowelizacją ustaw podatkowych i składkowych Polski Ład z pewnością będzie bardziej złożony niż system obecny, szczególnie dlatego, że składka zdrowotna będzie jedynie częściowo powiązana z kategorią podatkową i inny będzie tryb rozliczeń składek i podatków.

Mówi się, że z punktu widzenia przedsiębiorcy, nowe rozwiązania nie będą korzystne w odniesieniu do zasad obecnych, gdzie z łatwością można obliczyć jednolitą składkę dla każdego przedsiębiorcy, gdzie jednoznaczna jest podstawa wymiaru składki. Mimo tego, w nowym systemie w przeciwieństwie do obecnego, bierze się pod uwagę indywidualną sytuację przedsiębiorcy.

Z informacji uzyskanych od pracowników ZUS, organ rentowy zdaje sobie sprawę z trudności jakie będzie przysparzał nowy system obliczeń składki zdrowotnej. Będą się one pojawiać nie tylko w początkowym okresie obowiązywania nowych zasad, ale także i później, ponieważ są one powiązane z formą opodatkowania, która nie jest opcją stałą i może być zmieniana. Przedsiębiorcy mają także prawo prowadzenia równocześnie więcej niż jednej działalności i każda może być opodatkowana w różnej formie, co na pewno rodzić będzie dodatkowe trudności w obliczeniu należnych składek, czego ma świadomość ZUS, jak podaje jego rzecznik, Paweł Żebrowski.

Jakie ułatwienia przygotowuje ZUS dla płatników odnośnie obliczeń składek?

Organ rentowy udostępni niebawem na swojej stronie www.zus.pl specjalne narzędzie pozwalające:

• ustalić podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne
• obliczyć kwotę należności

By skorzystać z tego ułatwienia i ustalić podstawę wymiaru oraz kwotę składki należnej za dany miesiąc, należało będzie podać niezbędne dane, jak:

• okres rozliczeniowy
• forma opodatkowania
• kwota dochodu lub przychodu

Docelowo kalkulator składek ubezpieczenia zdrowotnego będzie znajdował się w programie Płatnik i systemie ePłatnik.

Łukasz Kozłowski z Federacji Przedsiębiorców Polskich przyznaje, że to narzędzie będzie zapewne pomocne zarówno przedsiębiorcom, jak i księgowym, ponieważ osoby korzystające z kalkulatorów do ustalenia podstawy i samej składki na ubezpieczenie zdrowotne, zyskają swoistą gwarancję uwzględnienia wszelakich czynników, które mają wpływ na te obliczenia. Będzie można także sprawdzić, czy obliczenia dokonane we własnym zakresie są poprawne, co da kompletne poczucie pewności w tym zakresie.

Jakie jeszcze zmiany wejdą w życie od nowego roku?

Otóż jedną z dotkliwszych dla przedsiębiorców zmian wprowadzonych od 1 stycznia 2022 roku nowelizacją ustaw podatkowych Polski Ład będzie pozbawienie możliwości odliczenia zapłaconej składki na ubezpieczenie zdrowotne od podatku, co stanowić będzie swoiste novum.

Zdaje się, że jeśli przedsiębiorcy opłacą składkę na ubezpieczenie zdrowotne za grudzień bieżącego roku jeszcze w tym roku, to mogą na tej operacji nieco zaoszczędzić odliczając ją od podatku za 2021 rok. Możliwość taką potwierdzają zarówno przedstawiciele ZUS, jak i Ministerstwa Finansów, mimo że przepisy ustawy systemowej generalnie i co do zasady zobowiązują płatników składek do składania kompletu dokumentów rozliczeniowych i opłacania należnych składek ubezpieczeniowych w określonych datach. Stanowią one jednak moment graniczny, którego dotrzymanie daje gwarancję nienaliczania odsetek za zwłokę. Żaden przepis jednak nie zabrania opłacenia składki z wyprzedzeniem, stąd jest to możliwe, jak również odliczenie tej składki od podatku za rok 2021.

Należy jednak pamiętać, iż dokonując zapłaty składki na ubezpieczenie zdrowotne za grudzień 2021 roku jeszcze w tym roku, koniecznym jest:

• uregulowanie wszystkich składek, do których opłacenia zobowiązany jest płatnik, czyli także składek na fundusze
• wpłata całości zobowiązań jednym przelewem na indywidualny numer rachunku składkowego NRS

Wówczas rozliczenie dokonanej wpłaty nastąpi na podstawie złożonych dokumentów, jednakże pod istotnym warunkiem, że na moment tej wpłaty na koncie płatnika nie występowała zaległość za wcześniejsze okresy składkowe, ponieważ to skutkowałoby rozliczeniem grudniowej wpłaty nie jako składki za grudzień 2021 roku, a jako spłaty wcześniejszej należności, a składka za grudzień 2021 roku będzie musiała być dopłacona.

Dopuszczalne jest także dokonanie wpłaty składki za grudzień 2021 roku jeszcze w grudniu i złożenie stosownej dokumentacji w późniejszym terminie, jednakże nie później niż zezwalający na to termin ustawowy, czyli w zależności od statusu, do 5, 10 lub 15 stycznia 2022 roku.

Polski Ład wprowadza także nowe terminy przekazywania dokumentów rozliczeniowych i opłacania składek na ubezpieczenie społeczne i są to:

• do 5 dnia następnego miesiąca – dla jednostek budżetowych i samorządowych zakładów budżetowych
• do 15 dnia następnego miesiąca – dla spółek kapitałowych (akcyjnych i z o.o.), spółdzielni, stowarzyszeń i fundacji
• do 20 dnia następnego miesiąca – dla pozostałych płatników, np. opłacających składki wyłącznie na własne ubezpieczenie, spółek osobowych (jawnych, partnerskich i komandytowych)

Wprowadzony zostaje także obowiązek comiesięcznego przekazywania do ZUS dokumentów rozliczeniowych przez osoby samozatrudnione i osoby z nimi współpracujące. Z tego obowiązku zwolnieni będą tylko:

• osoby składające dokumenty za nianię
• osoby, które dobrowolnie podlegają ubezpieczeniom: emerytalnemu i rentowemu
• osoby duchowne

Polski Ład nakłada obowiązek ubezpieczenia zdrowotnego na członków zarządu i prokurentów, którzy pobierają wynagrodzenie z tytułu pełnienia tych funkcji. Doprecyzowane zostały także zasady funkcjonowania składek od wynagrodzeń z tytułu nielegalnego zatrudnienia w taki sposób, iż składki te nie będą obciążały pracownika, a wyłącznie i w całości pokryje je pracodawca. Dotyczy to zarówno składek na ubezpieczenie zdrowotne, jak i społeczne.

Podsumowując, już niebawem organ rentowy udostępni kalkulator składek ubezpieczenia zdrowotnego, czyli specjalne narzędzie pozwalające na ustalenie podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne, a także na obliczenie kwoty należności, czyli wysokości samej składki. Jest to niezwykle potrzebne w obliczu tak wielu zmian w zakresie składek ubezpieczenia zdrowotnego, którego wysokość będzie uzależniona od przychodu lub dochodu i formy opodatkowania ubezpieczonego i to nie tylko dla samych przedsiębiorców, ale i ich księgowych.