Wniosek o rozłożenie zadłużenia wobec ZUS, a egzekucja składek

W momencie powstania zaległości wobec Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (ZUS) przedsiębiorcy stają przed trudnym zadaniem. Wprawdzie mogą wówczas złożyć do ZUS prośbę o zawarcie chociażby układu ratalnego, jednakże najczęściej wówczas jest już też w toku egzekucja administracyjna. I wniosek o rozłożenie zaległości na raty niestety nie zatrzymuje takiej egzekucji.

Jakie uprawnienia ma organ rentowy w związku z powstaniem zaległości po stronie przedsiębiorcy?

Generalnie zgodnie z art. 29 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, ze względów gospodarczych lub innych przyczyn zasługujących na uwzględnienie, ZUS może na wniosek dłużnika odroczyć termin płatności należności z tytułu składek oraz rozłożyć należność na raty. Przy czym podejmując takową decyzję urzędnicy biorą pod uwagę możliwości płatnicze dłużnika oraz stan finansów ubezpieczeń społecznych.

W tej sytuacji zarówno odroczenie terminu płatności, jak i rozłożenie powstałych zaległości na raty, następuje na podstawie umowy. Ponadto stosuje się zasadę, iż od składek, które rozłożono na raty, nie nalicza się odsetek za zwłokę, począwszy od następnego dnia po dniu wpływu wniosku o rozłożenie powstałych zaległości na raty. Co też ważne, to fakt, iż jeśli dłużnik nie spłaci w terminie ustalonych przez ZUS rat, wówczas pozostała kwota staje się natychmiast wymagalna wraz z odsetkami za zwłokę.

Orzecznictwo sądowe z kolei precyzuje, iż do rozłożenia zaległości z tytułu składek na raty dochodzi z chwilą zawarcia umowy określonej w art. 29, ust. 1a ustawy, a nie z chwilą złożenia wniosku o zawarcie układu w przedmiocie rozłożenia należności na raty lub odroczenia terminu płatności. Mówi o tym chociażby wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 17 lutego 2017 roku (sygn. akt III AUa 1488/15).

Natomiast w zgodzie z art. 56 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji ustawodawca określił zamknięty katalog przypadków, gdy egzekucja ulega zawieszeniu w całości lub części. I tak postępowanie egzekucyjne ulega zawieszeniu w całości lub części:

• w razie wstrzymania wykonania, odroczenia terminu wykonania obowiązku albo rozłożenia na raty spłat należności pieniężnej
• w razie śmierci zobowiązanego, jeżeli obowiązek nie jest ściśle związany ze zobowiązanym, a jest prowadzona egzekucja z rzeczy lub prawa majątkowego, które nie wygasło wskutek śmierci zobowiązanego
• w razie utraty przez zobowiązanego zdolności do czynności prawnych i braku jego przedstawiciela ustawowego
• na żądanie wierzyciela
• w innych przypadkach przewidzianych w ustawach

Kto zatem może wydać postanowienie o zawieszeniu postępowania egzekucyjnego?

Generalnie postanowienie o zawieszeniu postępowania egzekucyjnego wydaje organ egzekucyjny. Na tego typu postanowienie tegoż organu o zawieszeniu postępowania lub o odmowie zawieszenia służy zażalenie.

Warto w tym kontekście przytoczyć dwa istotne stanowiska wynikające z orzecznictwa sądowego. Sędziowie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi w swym wyroku z dnia 3 marca 2020 roku (sygn. akt III SA/Łd 783/19) twierdzą, iż złożenie wniosku o udzielenie ulgi w spłacie zobowiązań i toczące się w tym zakresie postepowanie nie stanowią podstawy do zawieszenia postępowania egzekucyjnego na podstawie art. 56 par.1 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji.

Ponadto w wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 5 lutego 2020 roku (sygn. akt II FSK 1812/19) stwierdzono, iż w art. 56 par. 1 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji ustawodawca nie przewidział możliwości zawieszenia takiegoż postępowania na wniosek dłużnika.

Tym samym zauważyć należy, iż zawieszenie biegu postępowania egzekucyjnego następuje z mocy prawa. Jak bowiem z kolei stwierdzono w wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie z dnia 1 sierpnia 2018 roku (sygn. akt II SA/Kr 547/18) ujawnienie podstawy zawieszenia postępowania egzekucyjnego obliguje organ egzekucyjny do zawieszenia postępowania i nie pozostawia w tym przypadku jakiejkolwiek możliwości wyboru. Tym samym zawieszenie postępowania następuje z mocy prawa.

Podsumowując, na podstawie przepisów prawa obowiązujących w Polsce samo złożenie wniosku o zawarcie układu ratalnego nie powoduje zawieszenia biegu postępowania egzekucyjnego. Dopiero gdy jest zawarta umowa z ZUS odnośnie tegoż układu, organ ten samodzielnie podejmuje kroki prowadzące do zawieszenia postępowania. Tym samym składanie samodzielnie wniosku przez dłużnika o zawieszenie toczącego się postępowania jest bezcelowe i nieskuteczne.