Składka zdrowotna po nowemu

Obecnie, zgodnie z obowiązującymi przepisami, składka zdrowotna wynosi 9% podstawy jej wymiaru, a 7,75% można odliczyć od podatku. Poddany pod konsultacje społeczne projekt nowelizacji ustaw podatkowych Polski Ład zakłada niezmienność odsetka branego pod uwagę w obliczeniach składki, jednakże podstawa jej wymiaru definitywnie się zmieni.

Jak obecnie oblicza się składkę zdrowotną?

W 2021 roku podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne stanowi zadeklarowana kwota, która nie jest niższa niż 4.242,38 zł (co stanowi 75% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia). Owo przeciętne miesięczne wynagrodzenie w sektorze przedsiębiorstw łącznie z wypłatami z zysku, w czwartym kwartale 2020 roku wyniosło 5.656,51 zł. Składka na ubezpieczenie zdrowotne w 2021 roku nie może być zatem niższa od kwoty 381,81 zł, czyli 9% podstawy wymiaru składki.

Jakie zajdą zmiany w ubezpieczeniu zdrowotnym, gdyby nowelizacja ustaw podatkowych Polski Ład weszła w życie w proponowanej wersji?

Projektodawcy nowelizacji podatkowej proponują, by podstawą wymiaru składki zdrowotnej u przedsiębiorców były ich rzeczywiste dochody. To spowoduje, że ta składka nie będzie miała charakteru ryczałtowego, jak to ma miejsce obecnie, gdy opłacana jest niezależnie od faktycznych dochodów, a dodatkowo nie będzie można odliczyć jej od podatku.

Ta zmiana jest bardzo kontrowersyjna, jednakże Ministerstwo Finansów (MF) uzasadnia ją tym, że dzięki niej nastąpi ujednolicenie wysokości składki zdrowotnej i sposobu jej obliczania, ponieważ i przedsiębiorcy i pracownicy zapłacą równo 9% proporcjonalnie do własnych dochodów. To sprawi, że „wypychanie” pracowników na umowę zlecenie lub umowę o dzieło będzie nie będzie już korzystne.

Jakie opłaty będą dokonywane w oparciu o rzeczywisty dochód?

Rzeczywisty dochód będzie stanowił podstawę wymiaru składki zdrowotnej dla przedsiębiorców opłacających:

• podatek dochodowy według skali podatkowej
• podatek liniowy, czyli 19% PIT
• podatek dochodowy z kwalifikowanych praw własności intelektualnej

Jaka procedura przewidziana jest w kwestii ustalenia rzeczywistego dochodu, który stanowić ma podstawę obliczania składki zdrowotnej na ZUS?

Podstawa składki na ubezpieczenie zdrowotne będzie obliczana na podstawie dochodu ustalonego narastająco jako różnica pomiędzy przychodem, a kosztami jego uzyskania. Podstawa ta nie będzie mogła być niższa niż minimalne wynagrodzenie obowiązujące w styczniu danego toku.

Dodatkowo, po zakończeniu roku następować będzie roczne rozliczenie składki zdrowotnej i jeśli suma wpłaconych składek ubezpieczenia zdrowotnego za wszystkie miesiące roku będzie wyższa od składki rocznej liczonej od podstawy rocznej, to na wniosek ubezpieczonego, ZUS dokona zwrotu nadpłaty.

Jakie nowości w ryczałcie ewidencjonowanym i karcie podatkowej odnośnie składki na ubezpieczenie zdrowotne przewiduje projekt nowelizacji ustaw podatkowych Polski Ład?

Projekt nowelizacji ustaw podatkowych, który jest obecnie w fazie konsultacji społecznych, zakłada obniżenie niektórych stawek ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych, ale mimo malejących stawek, przedsiębiorcy rozliczający się z fiskusem w taki sposób, stracą. Stanie się to tak dlatego, że zapłacą składkę zdrowotną w wysokości 1/3 stosowanej przez siebie stawki ryczałtu i wzorem propozycji przewidzianych dla pozostałych płatników – nie odliczą składki zdrowotnej od kwoty podatku.

Dużą zmianą odnoście karty podatkowej zapowiadają autorzy projektu nowelizacji ustaw podatkowych w postaci braku możliwości skorzystania z niej w 2022 roku, jeśli ta forma opodatkowania nie była wybrana w roku 2021. A odnośnie ubezpieczenia zdrowotnego dla podatników będących na karcie podatkowej zmiana polegać będzie na tym, że podstawą składki zdrowotnej będzie kwota przeciętego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw wraz z wypłatami z zysku w IV kwartale minionego toku ogłaszana przez prezesa Głównego Urzędu Statystycznego (GUS). Składki tej nie będzie można odliczyć od podatku, jak w przypadku pozostałych form opodatkowania.

W jaki sposób osoby współpracujące będą obliczać składkę na ubezpieczenie zdrowotne?

Podstawą wymiaru składki na ubezpieczanie zdrowotne osób współpracujących będzie kwota średniego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw z IV kwartału roku poprzedniego łącznie z wypłatami z zysku, ogłaszana w Monitorze Polskim przez prezesa GUS, adekwatnie do sposobu obliczania składki dla przedsiębiorców będących na ryczałcie ewidencjonowanym. 

Czy eksperci oraz przedsiębiorcy są zgodni, że planowane zmiany w ustawach podatkowych są korzystne dla podatników?

Odmiennego zdania niż urzędnicy MF są eksperci i przedsiębiorcy. Profesor Adam Mariański, partner zarządzający Mariański Group podkreśla, iż likwidacja możliwości odliczenia od podatku dochodowego od osób fizycznych części zapłaconej na ubezpieczenie zdrowotne składki oznacza faktyczny wzrost podatku o 7,5 punktu procentowego.

Maciej Oniszczuk z kancelarii Oniszczuk & Associates zauważa negatywne skutki dla przedsiębiorców płacących obecnie 19%-wy podatek liniowy. Po wejściu w życie projektu nowelizacji podatkowej, przedsiębiorcy prowadzący jednoosobową działalność gospodarczą i rozliczający się z fiskusem według podatku liniowego, płacić będą de facto 28% podatku, a jest to horrendalna podwyżka, bo niemalże o 50%. Ekspert spodziewa się masowej rezygnacji z korzystania z podatku liniowego na korzyść zawierania umów o pracę, tym bardziej że kusić będzie zwiększony drugi próg podatkowy i spora grupa dotychczasowych przedsiębiorców zatrudnionych na umowie o pracę będzie mogło płacić 17%-wy podatek PIT. Takie zmiany pociągną za sobą natomiast wzrost kosztów zatrudnienia dla pracodawców, co w efekcie sprawi, że pracownik dotychczas na samozatrudnieniu, a po zmianach, na umowie o pracę, nie otrzyma „na rękę” kwoty, jaką otrzymywał do tej pory.

Czy Ministerstwo Finansów zaproponuje jakieś rozwiązania dla przedsiębiorców płacących obecnie liniowy PIT chcących zmienić formę opodatkowania?

Wiceminister finansów Jan Sarnowski podczas ostatniej konferencji prasowej prowadzonej w związku z upublicznieniem projektu nowelizacji ustaw podatkowych zapewnił, iż przedsiębiorcy chcący zmienić formę opodatkowania z podatku liniowego będą mieli ku temu trzy sposobności:

• przejście na opodatkowanie według skali podatkowej, a zatem dojdzie im możliwość rozliczania podatku wspólnie z małżonkiem i skorzystania z kwoty wolnej od podatku
• przejście na ryczałt od przychodów ewidencjonowanych lub na CIT estoński
• przejście na CIT estoński

Jakie są pomysły podatników na „ucieczkę” od zwiększonych podatków po wprowadzeniu Polskiego Ładu?

Chodzą słuchy o pomysłach dobrze zarabiających specjalistów z branży IT pracujących zdalnie o zmianie rezydencji podatkowej na np. cypryjską, gdzie obowiązuje podatek 12,5%-wy.

Część przedsiębiorców rozważa już teraz założenie spółki z ograniczoną odpowiedzialnością lub spółki komandytowo-akcyjnej.

Takie zabiegi przewidziało MF i zapowiedziało wprowadzenie zabezpieczenia przed odpływem podatników do innych krajów w postaci rozszerzonej rezydencji podatkowej. 

Czy zmiany wprowadzone nowelizacją przepisów podatkowych Polski Ład wpłyną na poziom wynagrodzeń netto pracowników?

Otóż tak, z uwagi na likwidację możliwości odliczenia części składki zdrowotnej od podatku, zmieni się kwota wynagrodzenia netto. U części pracowników efekt ten będzie kompensowany z podwyższeniem progu skali podatkowej z 85.528 zł do 120.000 zł oraz wprowadzeniem tzw. ulgi dla klasy średniej przewidzianej dla pracowników uzyskujących przychody ze stosunku pracy do wysokości nieprzekraczającej w skali roku 133.692 zł.

Niesyty nie wszyscy pracownicy będą mieli taką sytuację, ponieważ poziom zarobków części z nich, czyli powyżej 11.141 zł brutto miesięcznie, uniemożliwi im skorzystanie z ulgi dla klasy średniej. Dla nich wynagrodzenie netto, czyli „na rękę”, rzeczywiście ulegnie obniżeniu.

Czy emeryci zyskają, czy stracą na zmianach podyktowanych nowelizacją ustaw Polski Ład?

Wszystko zależy od wysokości przyznanego świadczenia emerytalnego. Część emerytów zapłaci niższy podatek niż obecnie, a część z nich w ogóle go nie zapłaci, więc dla nich zmiana oznacza rzeczywistą poprawę sytuacji, czyli zyskają. Niestety jest i taka grupa emerytów, która na owej zmianie straci, a mianowicie przy emeryturze na poziomie około 5 tys. zł i więcej, emeryt zapłaci podatek wyższy, niż do tej pory.

Podsumowując, projekt nowelizacji PIT, CIT oraz niektórych innych ustaw, zwany Polskim Ładem wprowadzi ujednolicenie składki na ubezpieczanie zdrowotne i wynosić ona będzie dla pracownika i przedsiębiorcy równo 9%. Niestety jest to raczej jedyna dobra wiadomość, bo kolejne informacje są takie, że składki na ubezpieczanie zdrowotne nie będzie można odliczać od podatku, a dodatkowo dla przedsiębiorców podstawa obliczenia składki nie będzie stała i zryczałtowana jak do tej pory, a liczona od rzeczywistego dochodu. Ministerstwo Finansów podaje, że dla znakomitej większości Polaków zmiana będzie finansowo atrakcyjna, a eksperci i przedsiębiorcy są przeciwnego zdania. W jakim brzmieniu Polski Ład wejdzie w życie i jakie będą jego konsekwencje, czas pokaże.