Problemy Ukraińców z nostryfikacją dyplomów

Obecnie wysokie opłaty za nostryfikację dyplomów stanowią poważny problem dla ukraińskich uchodźców wojennych, by mogli oni szybko podjąć zatrudnienie w naszym kraju. A bez potwierdzenia posiadanego wykształcenia nie będą oni mogli podjąć zatrudnienia w branży i dziedzinie, która byłaby adekwatna do ich kompetencji.

Co zatem dziś wiadomo o problemach uciekinierów wojennych z terenu Ukrainy odnośnie nostryfikacji dyplomów?

Rośnie liczba ukraińskich uchodźców, którzy chcą potwierdzić posiadane wykształcenie, by móc pracować w wyuczonym zawodzie. Tylko na Wydziale Lekarskim Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego (WUM) od początku marca bieżącego roku złożono 10 wniosków o nostryfikację dyplomu, z czego 8 wpłynęło od obywateli Ukrainy, a po jednym od obywateli Rosji i Białorusi.

To całkiem sporo biorąc pod uwagę fakt, iż przez cały poprzedni rok było to 13 osób składających wniosek o nostryfikację dyplomu uczelni medycznych. Jednakże wnioski o poświadczenie zdobytego na Ukrainie wykształcenia nie dotyczą jedynie uczelni medycznych, a coraz częściej pojawiają się zgłoszenia o uznanie posiadanych kwalifikacji z innych fakultetów. Przykładowo, jak podaje doktor Anna Modzelewska z Uniwersytetu Warszawskiego, wpłynął wniosek w sprawie nostryfikacji dyplomu ukończenia studiów „matematyka stosowana” złożony przez obywatelkę Ukrainy, która uciekła przed wojną do Polski.

Co zatem stanowi podstawowy problem dla obywateli Ukrainy w kwestii nostryfikacji dyplomu?

Podstawowym problemem są koszty całego procesu nostryfikacji dyplomu. Opłata za przeprowadzenie postępowania nostryfikacyjnego przez uczelnię to koszt ponad 3.000 zł, często nieosiągalny dla osób, które uciekły przed wojną do Polski „z jedną walizką”. Uczelnie wprawdzie mogą obniżyć opłatę za nostryfikację, jednakże nie każda uczelnia się na to godzi.

Przedstawiciele Ministerstwa Edukacji i Nauki zalecili nawet, by uczelnie w miarę możliwości rezygnowały z opłat nostryfikacyjnych bądź wprowadzały niższe stawki, by zainteresowani mogli sprawnie i szybko podejmować zatrudnienie zgodnie z kwalifikacjami i wykształceniem.

Jak jednak mówi Marta Wojtach z WUM, uczelnia obecnie nie przewiduje niższych stawek za nostryfikację dyplomu, co jest związane z kosztami ponoszonymi przez uczelnię, wynikającymi z całej procedury nostryfikacyjnej. W tym względzie chodzi chociażby o weryfikację wniosków czy też prowadzenie dodatkowych egzaminów.

Poza tym wskazane byłoby również przyspieszenie całej procedury nostryfikacyjnej, co również wcale proste nie jest. Uczelnia bowiem uznaje albo odmawia uznania dyplomu ukończenia studiów za granicą za równoważny odpowiedniemu polskiemu dyplomowi i tytułowi zawodowemu w terminie 90 dni od złożenia wniosku spełniającego wymagania formalne. I tego terminu przyspieszyć się nie da.

Czy zatem jest coś, co mogłoby stanowić pomoc dla Ukraińców zainteresowanych nostryfikacją swego dyplomu?

Generalnie naprzeciw problemom obywateli Ukrainy z nostryfikacją dyplomu wychodzą przepisy nowelizacji z dnia 8 kwietnia 2022 roku ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2022 r. poz. 830, zwana dalej specustawą ukraińską). W myśl owych przepisów będzie można ubiegać się do dodatkowe pieniądze na potwierdzenie posiadanego wykształcenia.

Nowelizacja wprowadziła bowiem możliwość, by starosta, na wniosek bezrobotnego, sfinansował z Funduszu Pracy opłatę pobieraną za postępowanie nostryfikacyjne. Wniosek o takie finansowanie składać można do powiatowego urzędu pracy, a następnie, po jego pozytywnym rozpatrzeniu przez starostę, zawierana jest umowa, na mocy której pieniądze będą podlegać zwrotowi, gdy postępowanie nostryfikacyjne zostanie przerwane z powodu winy bezrobotnego bądź nie dostarczy on do powiatowego urzędu pracy powiadomienia o jego wyniku wraz z otrzymanym zaświadczeniem potwierdzającym wykształcenie.

Czy przepisy specustawy ukraińskiej wprowadziły jeszcze jakieś ułatwienia w powyższym zakresie?

Otóż specustawa ukraińska umożliwia podjęcie pracy przez ukraińskich uciekinierów wojennych bez nostryfikacji dyplomu w zawodach regulowanych. Jest to rozwiązanie dotyczące tylko nielicznych profesji i jest obwarowane wieloma warunkami.

Z przepisów wynika bowiem, iż obywatel Ukrainy przebywający w Polsce, posiadający uzyskany na Ukrainie tytuł chociażby psychologa może świadczyć usługi, lecz tylko swym rodakom. Rozwiązanie to jednak ma charakter czasowy, obowiązując przez 18 miesięcy od dnia 24 lutego 2022 roku. Z podobnej opcji skorzystać mogą również ukraińscy lekarze.

Dla ukraińskich lekarzy, którzy chcieliby jednak pracować również z innymi pacjentami (a nie tylko swymi rodakami), stworzone zostały uproszczone ścieżki warunkowego wykonywania zawodu lekarza. Tacy lekarze muszą zgłosić się do ministra zdrowia i zgodę uzyskać bezpośrednio od niego. Ważnym jest jednak, iż należy spełnić wiele warunków, jak chociażby:

• okazać dyplom potwierdzający wykształcenie, wydany w innym kraju niż państwo członkowskie Unii Europejskiej
• mieć pełną zdolność do czynności prawnych
• posiadać stan zdrowia pozwalający na wykonywanie zawodu
• wykazywać się nienaganną postawą etyczną

Podsumowując, długotrwałość i kosztowność procedury nostryfikacji dyplomów uzyskanych na Ukrainie stanowi obecnie problem dla uciekinierów wojennych z tego kraju, którzy chcieliby rozpocząć pracę w Polsce zgodnie ze swoim wykształceniem i kompetencjami. Niestety nie ma za bardzo możliwości skrócenia owych procedur, jak i zmniejszenia opłat nostryfikacyjnych. Naprzeciw tym problemom wychodzą obecnie przepisy znowelizowanej specustawy ukraińskiej, dzięki którym możliwym jest sfinansowanie kosztów procesu nostryfikacji. To rozwiązanie obwarowane jest jednak pewnymi warunkami, które muszą zostać spełnione, by taka procedura mogła zostać uruchomiona. Poza tym stworzono specjalne ścieżki do podjęcia pracy w wybranych zawodach bez konieczności nostryfikacji dyplomu, jednakże na czas określony.