Argumenty ekonomiczne nie mają wpływu na decyzję inspektorów pracy

Ciekawym zagadnieniem jest sytuacja, gdy w zakładzie pracy dojdzie do wstrzymania eksploatacji maszyn na linii produkcyjnej, wskutek kontroli przeprowadzonej przez inspektorów pracy. Pomimo tego, iż pracodawca ma prawo wówczas złożyć odwołanie czy też nie zgadzać się z taką oceną inspektora pracy, to argumenty ekonomiczne niestety nie będą miały wpływu na zmianę wydanej przez tegoż inspektora decyzji.

Jak zatem podejść do zagadnienia wstrzymania eksploatacji maszyn w zakładzie pracy wskutek decyzji inspektora pracy?

Zasadniczo, zgodnie z art. 11 ustawy z 13 kwietnia 2007 roku o Państwowej Inspekcji Pracy (Dz.U. z 2024 r. poz. 97), w sytuacji stwierdzenia naruszenia przepisów prawa pracy, bądź też przepisów dotyczących legalności zatrudnienia, właściwe organy uprawnione są do podejmowania wielu działań, a w tym chociażby do nakazania wstrzymania eksploatacji maszyn i urządzeń w sytuacji, gdy ich eksploatacja powodować może bezpośrednie zagrożenie dla życia lub zdrowia ludzi.

W powyższym kontekście owe nakazy podlegają natychmiastowej wykonalności. Inspektor pracy wydaje wówczas decyzję, a kontrolowanemu podmiotowi przysługuje odwołanie do Okręgowego Inspektoratu Pracy. W sytuacji, gdy ścieżka odwoławcza zostanie wykorzystana i decyzja inspektora pracy zostanie podtrzymana, pozostanie wówczas możliwość zaskarżenia decyzji Okręgowego Inspektoratu Pracy do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego.

W tym kontekście warto zwrócić uwagę na wyrok sędziów Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi z 21 lutego 2024 roku (sygn. akt III SA/Łd 742/23), gdzie sędziowie zwrócili uwagę na brzmienie art. 207 par. 2 kodeksu pracy, gdzie postanowiono, że pracodawca jest obowiązany chronić zdrowie i życie pracowników przez zapewnienie bezpiecznych i higienicznych warunków pracy, przy odpowiednim wykorzystaniu osiągnięć nauki i techniki.

Sędziowie podkreślili, iż pracodawca jest w szczególności obowiązany:

• organizować pracę w sposób zapewniający bezpieczne i higieniczne warunki pracy
• zapewniać przestrzeganie w zakładzie pracy przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, wydawać polecenia usunięcia uchybień w tym zakresie, jak i kontrolować wykonanie owych poleceń
• zapewniać wykonanie nakazów, wystąpień, decyzji i zarządzeń wydawanych przez organy nadzoru nad warunkami pracy
• zapewniać wykonanie zaleceń społecznego inspektora pracy

Poza tym sędziowie zwrócili uwagę również na brzmienie art. 215 kodeksu pracy, z którego wynika, że pracodawca jest obowiązany zagwarantować, aby stosowane maszyny i inne urządzenia techniczne zapewniały bezpieczne i higieniczne warunki pracy, a w szczególności zabezpieczały pracownika przed:

• urazami
• działaniem niebezpiecznych substancji chemicznych
• porażeniem prądem elektrycznym
• nadmiernym hałasem
• działaniem drgań mechanicznych
• promieniowaniem
• niebezpiecznym działaniem innych czynników środowiska pracy

O czym jeszcze warto wiedzieć w kontekście obowiązku zapewnienia przez pracodawcę bezpiecznych i higienicznych warunków pracy?

Zasadniczo pracodawca jest obowiązany chronić zdrowie i życie pracowników przez zapewnienie bezpiecznych i higienicznych warunków pracy, a uszczegółowienie owych obowiązków zostało dokonane w aktach wykonawczych, wydanych na podstawie upoważnienia zawartego w kodeksie pracy. W tym kontekście takim aktem prawnym jest rozporządzenie ministra gospodarki z 30 października 2002 roku w sprawie minimalnych wymagań dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy w zakresie użytkowania maszyn przez pracowników podczas pracy (Dz.U. nr 191, poz. 1596, ze zm.). Istotny jest tutaj par. 15 ust. 3 owego rozporządzenia, gdzie postanowiono, że w sytuacji, gdy wystąpi ryzyko bezpośredniego kontaktu z ruchomymi częściami maszyn, mogące powodować wypadek, stosuje się osłony lub inne urządzenia ochronne, których zadaniem jest zapobieżenie dostępowi do strefy zagrożenia lub zatrzymywania ruchu części niebezpiecznych.

W sprawie, którą zajmowali się sędziowie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi, pracodawca nie zgodził się z oceną organów inspekcji pracy, którzy podkreślali, że stan linii produkcyjnej nie odpowiada wymogom bezpieczeństwa i higieny pracy, co ich zdaniem uzasadnia wydanie nakazu wstrzymania jej eksploatacji. Tutaj sędziowie oddalili ostatecznie skargę pracodawcy na decyzję Okręgowego Inspektora Pracy, co należy podkreślić, iż niebywale ważnym jest, by pracodawca dbał o zapewnienie bezpiecznych i higienicznych warunków pracy.

Istotnym jest, iż jakiekolwiek czynniki ekonomiczne, niemające związku z bezpieczeństwem czy też higieną podczas wykonywania pracy, nie mają żadnego uzasadnienia w kontekście żądania zmiany decyzji wydanej przez inspektora pracy, a dotyczącej wstrzymania eksploatacji maszyn czy też całych linii produkcyjnych.

Podsumowując, pracodawcy powinni wiedzieć, iż ich jednym z podstawowych obowiązków jest konieczność zapewnienia bezpiecznych i higienicznych warunków pracy, a w tym również w kontekście eksploatacji maszyn i urządzeń. Mówi się o tym zarówno w przepisach kodeksu pracy, jak i również przepisach ustawy o Państwowej Inspekcji Pracy, na podstawie których wydano chociażby rozporządzenie ministra gospodarki dotyczące minimalnych wymagań dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy w zakresie użytkowania maszyn przez pracowników podczas pracy. To wszystko sprawia, iż nakaz wydany przez inspektorów pracy, wstrzymania eksploatacji maszyn z powodu stwierdzenia uchybień, jest dokumentem wiążącym i bardzo ciężko będzie go podważyć, a już na pewno nie uda się tego dokonać powołując się na argumenty ekonomiczne.