Składki na FP i FGŚP w 2021 roku

Generalnie składki na Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych są finansowane ze środków pracodawcy lub zleceniodawcy. Jednakże nie każda umowa o pracę bądź też umowa zlecenia oznacza obowiązek ich odprowadzania. Przepisy bowiem przewidują w tym zakresie wiele wyjątków.

Kto zatem opłaca składki na Fundusz Pracy (FP)?

Otóż składki na FP opłacają pracodawcy, jak i inne jednostki organizacyjne, między innymi za osoby:

• pozostające w stosunku pracy lub stosunku służbowym
• wykonujące pracę nakładczą
• wykonujące umowy agencyjne lub inne umowy o świadczenie usług, do których zgodnie z kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, oraz osoby współpracujące z tymi osobami

Sama składka na FP wynosi 2,45% i wylicza się ją od podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (bez stosowania ograniczenia w postaci 30-krotności prognozowanego przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia), która wynosi w przeliczeniu na okres jednego miesiąca co najmniej minimalne wynagrodzenie za pracę (czyli 2.800 zł obecnie).

Ważnym jest, iż składki na FP opłaca się jedynie w przypadku ubezpieczeń o charakterze obowiązkowym z danego tytułu. Jeżeli zatem przykładowo zleceniobiorca podlega ubezpieczeniom emerytalno-rentowym dobrowolnie, wówczas nie opłaca się za niego składek na powyższy fundusz.

Jeżeli z kolei ubezpieczony podlega obowiązkowo ubezpieczeniu emerytalnemu i ubezpieczeniom rentowym z więcej niż jednego tytułu, to obowiązek opłacania składek na FP powstaje, gdy łączna kwota stanowiąca podstawę wymiaru składek z tych tytułów wyniesie co najmniej poziom minimalnego wynagrodzenia za pracę w danym roku.

Natomiast w przypadku osób wykonujących pracę na podstawie umowy zlecenia, agencyjnej bądź innej umowy o świadczenie usług, obowiązek opłacania składek na FP dotyczy wyłącznie tych płatników, którzy posiadają status pracodawcy bądź są zorganizowanymi jednostkami organizacyjnymi. Tym samym zleceniodawcy będący osobami fizycznymi, niezatrudniający pracowników, nie są zobowiązani do opłacania składek na FP za osoby zatrudnione na podstawie umów cywilnoprawnych. Taka sytuacja wynika wprost z definicji słowa „pracodawca”, którym jest jednostka organizacyjna (chociażby nie posiadała osobowości prawnej), bądź osoba fizyczna (jeżeli zatrudnia chociażby jednego pracownika).

Co jeszcze wiadomo o obowiązku opłacania składek na FP?

Generalnie o obowiązku opłacania składek na FP decyduje wysokość osiągniętego w danym miesiącu przychodu podlegającego oskładkowaniu, przy czym niekiedy należy dokonać tak zwanego przeliczenia podstawy wymiaru składek na okres jednego miesiąca. Obowiązek ten ma miejsce wówczas, gdy podstawa (czyli przychód) za dany miesiąc jest niższa od poziomu minimalnego wynagrodzenia w powodu:

• trwającego przez niepełny miesiąc zatrudnienia (chociażby rozpoczęcie lub zakończenie zatrudnienia w trakcie trwania miesiąca)
• wykonywania pracy przez niepełny miesiąc (przyczyną może być pobieranie wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy z tytułu choroby bądź pobieranie zasiłku chorobowego)
• korzystania z urlopu bezpłatnego przez część miesiąca
• innej nieobecności w pracy, która skutkuje zmniejszeniem należnego wynagrodzenia za pracę

Wówczas przeliczenie polega na ustaleniu, jaka byłaby podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, gdyby praca wykonywana była przez pełny miesiąc. I jeżeli do takim przeliczeniu okazałoby się, iż podstawa ta osiągnęłaby poziom co najmniej płacy minimalnej, wówczas składka na FP jest należna.

Jednakże takiego przeliczenia nie stosuje się w odniesieniu do pracowników zatrudnionych na część etatu, gdy przychód danej osoby, będący podstawą wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe jest niższy od poziomu wynagrodzenia minimalnego. Co też ważne, to fakt, iż owego przeliczenia dokonuje się po to, by ustalić, czy powstał obowiązek zapłaty składek na FP, natomiast już samą składkę odprowadza się w wysokości obliczonej dla faktycznego poziomu wynagrodzenia.

Czy zatem zatrudnianie osób powoduje powstanie obowiązku opłacania składek na FP?

Otóż nie, gdyż zwolnienie ze składek na FP dotyczy osób, które osiągnęły wiek wynoszący co najmniej 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn. Jeżeli osiągnięcie wymaganego wieku nastąpi w trakcie miesiąca kalendarzowego, wówczas zwolnienie przysługuje od miesiąca następnego. Jedynym wyjątkiem jest sytuacja, gdy pracownik ukończy wymagany do zwolnienia wiek w pierwszym dniu miesiąca, wówczas właśnie od tego miesiąca przysługuje już ulga.

Zwolnienie z opłacania składek na FP przysługuje również w odniesieniu do pracowników powracających do pracy z:

• urlopu macierzyńskiego
• urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego
• urlopu rodzicielskiego
• urlopu wychowawczego

I składek na FP nie płaci się za pracowników powracających z ww. urlopów przez okres 36 miesięcy. Przy czym ów okres 36 miesięcy liczy się od pierwszego dnia miesiąca następującego po miesiącu powrotu pracownika z danego rodzaju urlopu.

Samo zwolnienie z obowiązku opłacania składek na FP należy zawsze odnosić do kwot stanowiących postawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe wypłaconych w okresie przysługującego zwolnienia. Tym samym bez znaczenia jest za jaki okres owe wynagrodzenia przysługują.

Jeżeli natomiast pracownik korzysta z chociażby dwóch rodzajów urlopów następujących bezpośrednio po sobie (przykładowo urlop rodzicielski, a zaraz po nim wychowawczy), wówczas ów 36-miesięczny okres zwolnienia z opłacania składek należy liczyć od pierwszego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym nastąpiło zakończenie ostatniego z tych urlopów.

Kiedy jeszcze nie opłaca się składek za pracowników na FP?

Otóż składek na FP nie odprowadza się również za pracowników, którzy ukończyli 50 rok życia i w okresie 30 dni przed zatrudnieniem byli zarejestrowani jako osoby bezrobotne. Owo zwolnienie przysługuje przez czas 12 miesięcy od pierwszego miesiąca po zawarciu umowy o pracę.

Ważnym jest jednak, by wówczas spełnione były łącznie następujące warunki:

• w dniu nawiązania stosunku pracy zatrudniana osoba miała skończone 50 lat (zatem by jej 50 urodziny przypadały najpóźniej w dniu nawiązania stosunku pracy)
• zatrudniana osoba pozostawała w ewidencji bezrobotnych powiatowego urzędu pracy przez co najmniej 30 dni liczonych wstecz od dnia nawiązania stosunku pracy

Natomiast ów 12-miesięczny okres zwolnienia z opłacania składek na FP liczy się od pierwszego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym została zawarta umowa o pracę.

Poza tym składek na FP nie płaci się również za pracowników, którzy nie ukończyli 30 roku życia na dzień nawiązania stosunku pracy, a do pracy zostali skierowani przez powiatowy urząd pracy. W tym przypadku obowiązuje również 12-miesięczny okres zwolnienia.

A jak wygląda sytuacja z opłacaniem składek za Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych (FGŚP)?

Generalnie składki za FGŚP są opłacane za pracowników, lecz w rozumieniu definicji przepisów ustawy o ochronie roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy. Zatem ta definicja za pracownika uważa osobę fizyczną, która zgodnie z przepisami polskiego prawa:

• pozostaje w stosunku pracy
• jest zatrudniona na podstawie umowy o pracę nakładczą
• wykonuje pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z kodeksem cywilnym stosuje się przepisy o umowie zleceniu

jeżeli z tego tytułu podlega obowiązkowi ubezpieczenia emerytalnego i ubezpieczeń rentowych.

Natomiast płatnikami składek na FGŚP są wyłącznie pracodawcy, będący przedsiębiorcami prowadzącymi działalność gospodarczą wyłącznie na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, jeżeli jednocześnie zatrudniają zgodnie z przepisami prawa polskiego co najmniej jedną osobę fizyczną w związku z prowadzoną na polskim terytorium działalnością gospodarczą lub działalnością przedstawicielstwa.

Z kolei przedsiębiorcami są przedsiębiorcy w rozumieniu przepisów prawa przedsiębiorców, zatem osoby fizyczne, osoby prawne i jednostki organizacyjne nie będące osobami prawnymi, którym odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną, wykonujące działalność gospodarczą (w tym również spółki cywilne).

Same składki na FGŚP wynoszą 0,1% i są obliczane od wypłat stanowiących podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, bez stosowania ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składki emerytalnej i rentowej, wyłącznie za okres trwania obowiązkowych ubezpieczeń.

Co istotne, składki na FGŚP opłaca się również za pracujących członków rodziny pracodawcy i dotyczy to również osób zatrudnionych na podstawie stosunku pracy, które w rozumieniu ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych objęte są obowiązkiem ubezpieczeń emerytalnych i rentowych jako osoby współpracujące z osobą prowadzącą działalność gospodarczą.

Natomiast w odniesieniu do wyłączeń z obowiązku opłacania składek na FGŚP stosuje się tutaj te same zasady, które są w przypadku składek na FP.

Podsumowując, generalnie składki zarówno na FP, jak i na FGŚP dotyczą większości osób będących na rynku pracy. Jednakże istnieje całkiem spora liczba wyłączeń, z którymi warto się zapoznać, by wszystko odbywało się zgodnie z obowiązującymi przepisami. Pamiętać zatem należy, iż nie każda umowa o pracę czy też umowa zlecenie oznacza, iż powstał obowiązek odprowadzania składek na rzecz FP i FGŚP.