Dyrektywa o ochronie sygnalistów: przyszłość bezpiecznego zgłaszania incydentów w firmach

W każdym obszarze unijnego prawa państwa członkowskie są zobowiązane do dostosowywania swojego prawodawstwa do nadrzędnych aktów. Analogicznie jest z Dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1937 z 23 października 2019 r. dotyczącą ochrony osób zgłaszających naruszenia prawa Unii. W Polsce potocznie mówi się o niej dyrektywa o sygnalistach. I choć Unia Europejska wyznaczyła termin na jej wdrożenie do 17 grudnia 2021, to nasz kraj nie zdążył dostosować odpowiednich przepisów na czas.

Kiedy Polska wprowadzi ustawę dotyczącą sygnalistów?

W chwili obecnej trwają prace nad projektem ustawy z dnia 8 stycznia 2024 r., który ma na celu implementację tej unijnej dyrektywy. To zadanie, które powinno być zrealizowane już kilka lat temu, a te szanse pojawiają się teraz i zakłada się, że ustawa zostanie przyjęta w bieżącym roku. Przede wszystkim będzie dotyczyć firm zatrudniających 50 lub więcej pracowników oraz wszystkich instytucji sektora publicznego. Będą one zobowiązane do wdrożenia odpowiednich procedur ochronnych w relatywnie krótkim czasie.

Kim jest sygnalista, a o czym mówi dyrektywa o sygnalistach?

Sygnalista to każda osoba, która zgłasza nieprawidłowości w działalności jednostki publicznej lub przedsiębiorstwa. Może to być nie tylko pracownik podmiotu, ale także były pracownik, osoba ubiegająca się o pracę, stażysta, wolontariusz, wspólnik, współpracownik, wykonawca, podwykonawca lub dostawca. Z zasady dyrektywa o ochronie sygnalistów ma na celu poprawę egzekwowania prawa i polityk Unii Europejskiej poprzez ustanowienie wspólnych zasad, które zapewnią wysoki poziom ochrony osób zgłaszających naruszenia prawa Unii.

Jakie zmiany przynosi dyrektywa o sygnalistach? Jakie obowiązki nakłada?

Głównym celem dyrektywy o sygnalistach jest zapewnienie im właściwej ochrony i anonimowości. Te osoby będą mogły zgłaszać nieprawidłowości za pomocą trzech kanałów raportowania: wewnętrznego, zewnętrznego lub publicznego. To właśnie wdrożenie bezpiecznych kanałów zgłaszania jest kluczowe dla budowania transparentności i odpowiedzialności. Jak widać, same przepisy nakładają na firmy i instytucje sektora publicznego szereg zobowiązań. Należy bowiem opracować procedury, ustalić kanały zgłaszania, wyznaczyć niezależne podmioty do obsługi informacji oraz prowadzić rejestr. Warto więc wprowadzać proces adaptacji, aby uniknąć niespodzianek w momencie wejścia przepisów w życie. Wdrażanie dyrektywy o sygnalistach to nie tylko obowiązek prawny, ale także szansa na poprawę kultury organizacyjnej i budowanie zaufania w miejscu pracy.