Generalnie zmiany w zakresie zasad zatrudniania cudzoziemców oceniane są pozytywnie, tym niemniej jest ich na pewno zbyt mało. Taka ocena przebija w odniesieniu do zmian wchodzących w życie z dniem 29 stycznia 2022 roku.
Jakie zmiany wchodzą w życie z dniem 29 stycznia 2022 roku w zakresie zatrudniania cudzoziemców?
Nowelizacja z dnia 17 grudnia 2021 roku ustawy o cudzoziemcach i niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2022 r. poz. 91) wchodzi w życie z dniem 29 stycznia 2022 roku. Przewiduje ona między innymi wydłużenie do 24 miesięcy możliwości podjęcia pracy w Polsce na podstawie oświadczenia, wprowadzenie uproszczonej ścieżki rozpatrywania przewlekłych spraw, jak i skrócenie terminów.
Jak komentuje Jarosław Szajner, szef Urzędu ds. Cudzoziemców, nowelizacja powyższa stanowi początek zmian, zawierających wiele mechanizmów, których zadaniem jest rozwiązanie obecnych trudności z zatrudnianiem cudzoziemców, upraszczając procedury i urealniając terminy rozpatrywania spraw. Poza tym trwają prace, by wnioski składać można było elektronicznie, co zapewne przyczyniłoby się do zmniejszenia kolejek w urzędach.
Podstawową zmianą jest wydłużenie z 6 do 24 miesięcy okresu powierzenia pracy cudzoziemcowi na podstawie oświadczenia. W myśl starych przepisów można w ten sposób zatrudniać cudzoziemca przez 6 miesięcy w okresie kolejnych 12 miesięcy. Co do zasady procedura zatrudniania na oświadczenie jest najprostszą formułą w tym względzie, pozwalającą uzyskać zgodę na pracę w przeciągu kilku dni. Z procedury takiej korzystać mogą obecnie obywatele 6 państw, mianowicie: Ukrainy, Białorusi, Rosji, Armenii, Gruzji i Mołdawii.
Jak zauważa Dominika Nowak z Kancelarii Prawnej DLA Piper, na pewno pozytywnie ocenić należy wydłużenie okresu pracy na oświadczenie, jak umożliwienie kontynuacji takiego zatrudnienia w oparciu o kolejne oświadczenie bez konieczności zachowania przerw między nimi. Pracodawcy jednak obawiają się, iż samo to rozwiązanie, bez wewnętrznych zmian organizacyjno-kadrowych w urzędach pracy, może nadmiernie obciążyć urzędników i spowodować wydłużenie czasu oczekiwania na wydanie zgody na pracę na oświadczenie.
Poza tym niewątpliwie szkoda, iż ustawodawca nie zdecydował się na poszerzenie katalogu państw, z których obywatele mogą korzystać z owej procedury oświadczeniowej. Mowa w tym względzie o takich dodatkowych państwach, jak Indie czy też Filipiny.
Na co jeszcze wpływ ma wchodząca właśnie w życie nowelizacja?
Niewątpliwie też pośród korzystnych rozwiązań dla pracodawców wskazać można wydłużenie czasu na zgłoszenie obcokrajowca. Jak bowiem zauważa Daniel Sola, dyrektor projektów międzynarodowych w Agencji Zatrudnienia Trenkwalder, do tej pory należało zgłosić podjęcie przez cudzoziemca pracy na podstawie oświadczenia w tym samym dniu, w którym ją rozpoczął. I za niedotrzymanie tego terminu groził mandat. Tymczasem nowelizacja wydłuża ten termin do 7 dni, co niewątpliwie jest ukłonem w stronę pracodawców.
Nowe przepisy powinny też przyczynić się do ograniczenia formalności w przypadku zezwoleń na pobyt i pracę. Zrezygnowano bowiem z konieczności posiadania dokumentów, które potwierdzały miejsce zamieszkania cudzoziemca, jak i źródła regularnego dochodu. Po wejściu w życie nowelizacji wymagane będzie potwierdzenie zatrudnienia (przykładowo w formie umowy o pracę) oraz wykazania zarobków, które mogą być przynajmniej na poziomie wynagrodzenia minimalnego. Zmiany takie niewątpliwie przyspieszą sam proces wydawania decyzji.
Z drugiej jednak strony, wymóg zapewnienia poziomu płacy minimalnej nie wszystkim się spodobał. Zdaniem Dominiki Nowak, zagwarantowanie wobec cudzoziemca z zezwoleniem na pracę tymczasową i pobyt miesięcznego wynagrodzenia na poziomie co najmniej minimalnym, niezależnie od wymiaru czasu pracy czy też formy zawartej umowy, może w praktyce prowadzić do nierównego traktowania pracowników z zagranicy w stosunku do pracowników z Polski.
Co jeszcze wynika ze znowelizowanych przepisów?
Niewątpliwie pracodawcy winni być zadowoleni z możliwości aktualizacji zezwolenia na pobyt czasowy i pracę w przypadku chociażby zmiany stanowiska pracy. Do tej pory bowiem taka zmiana wymagała wystąpienia o nowe zezwolenie i przechodzenie całej procedury na nowo. W tym przypadku, chociażby teoretycznie, taka aktualizacja powinna okazać się mniej czasochłonna.
Nowelizacja dokonuje też skrócenia terminu na wydanie decyzji, przykładowo w sprawach dotyczących pobytu urząd będzie miał 60 dni na wydanie decyzji. Z kolei czas trwania postępowania odwoławczego w odniesieniu do udzielania zezwolenia na pobyt zostanie skrócony do 90 dni.
Zdaniem Daniela Soli, do tej pory wydawanie decyzji mogło trwać w nieskończoność, co niewątpliwie mocno zniechęcało tak pracodawców, jak i obcokrajowców. Po zmianach długofalowe zatrudnienie powinno być o wiele prostszym procesem z uwagi chociażby na konkretne i określone terminy na wydanie decyzji w tym zakresie.
Z kolei Dominika Nowak dostrzega, iż jej zdaniem wprowadzenie nowelizacją konkretnych terminów na rozstrzyganie spraw imigracyjnych, jednakże bez faktycznych zmian wewnętrznych w pracy urzędów, nie przyspieszy terminu wydawania decyzji, a skomplikowane przepisy przejściowe mogą dodatkowo przyczynić się do obniżenia efektywności pracy urzędów – przynajmniej w początkowej fazie wdrażania nowych rozwiązań.
Ponadto, nowelizacja wprowadza też nowy, uproszczony tryb rozpatrywania spraw prowadzonych już przewlekle (dotyczących wydawania zezwoleń na pracę i pobyt), które wpłynęły do urzędów przed 1 stycznia 2021 roku. To również powinno w dłuższej perspektywie zmniejszyć kolejki spraw urzędniczych.
Podsumowując, zmiany w zakresie zatrudniania cudzoziemców, obowiązujące w Polsce od 29 stycznia 2022 roku, są generalnie oceniane jako pozytywne. Tym niemniej problemem pozostaje ich zakres, gdyż rynek pracy obcokrajowców potrzebuje znacznie głębszych zmian, począwszy od rozszerzenia liczby państw mogących uczestniczyć w procedurze na oświadczenie o powierzeniu wykonywania pracy, a na zmianach w organizacji pracy samych urzędów skończywszy. Bez takich gruntownych reform na pewno nie uda się załatać braków kadrowych polskiej gospodarki, wynoszących już bez mała ponad 150 tys. nieobsadzonych miejsc pracy.
Ekspert Łukasz swoje wieloletnie doświadczenie na rynku pracy postanowił przekazać także na naszym blogu. Jego artykuły dotyczą aktualnych zmian gospodarczych a także tych na rynku pracy. Z chęcia udzieli porad pracodawcą, którzy prężnie rozwijają swoje firmy.