Zmiana przepisów i jego objaśnienia problemem podatników

Generalnie nie można wprowadzać ulgi, by następnie przez cały rok na wszelkie sposoby zniechęcać podatników do skorzystania z niej. Takie działanie urzędników resortu finansów jest naganne, co wytknął niedawno Wojewódzki Sąd Administracyjny w Białymstoku.

Jakie zatem działania urzędników resortu finansów wytknęli sędziowie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Białymstoku?

Sędziowie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Białymstoku tak opisali działania urzędników resortu finansów. Ich zdaniem najpierw wprowadzane są nowe ulgi, następnie minister finansów objaśnia nowe przepisy z opóźnieniem, zalecając jednocześnie, by podatnicy występowali o własną interpretację indywidualną. Następnie przedstawiciele skarbówki wymyślają nowe przeszkody przed zastosowaniem ulgi. Efekt jest taki, iż mija rok, a niewiele osób korzysta z preferencji wskutek działań przedstawicieli resortu finansów, co jest działaniem niedopuszczalnym.

Orzeczenie dotyczyło ewidencjonowania dochodów dla celów ulgi IP Box i wydane zostało w wyroku tegoż sądu z dnia 28 października 2022 roku (sygn. akt I SA/Bk 350/22). Co ważne, tezy sędziów sądu są w tym kontekście uniwersalne, dlatego z powodzeniem zastosować można jej również do innych działań urzędników resortu finansów.

Poniżej przykłady takich działań ze strony urzędników resortu finansów, które wręcz uniemożliwiają podatnikom sprawne stosowanie nowych przepisów w praktyce:

• już od 3 lat zapowiadane są objaśnienia podatkowe w sprawie zasad ustalania poboru podatku u źródła, tym niemniej cały czas są na etapie projektu; przepisy tymczasem od tego czasu zostały znacznie zmodyfikowane, a najnowszą ich zmianę przyniosła nowelizacja z dnia 7 października 2022 roku;

• nie lepiej sytuacja wygląda z objaśnieniami w sprawie sporządzenia lokalnej dokumentacji cen transferowych dla tak zwanych pośrednich transakcji rajowych; najnowszy projekt objaśnień opublikowany został w styczniu bieżącego roku, lecz nadal nie przybrał ostatecznego kształtu, gdy tymczasem pierwsza jego wersja pojawiła się już w marcu 2021 roku;

• kolejny przykład to objaśnienia w sprawie wykorzystywania samochodu osobowego w prowadzonej działalności gospodarczej, które wydane w dniu 9 kwietnia 2020 roku dotyczyły zmian w podatkach dochodowych od 2019 roku, co wręcz napisano w tytule tego dokumentu;

• objaśnienia dotyczące nowego funduszu na cele inwestycyjne zostały wydane 10 grudnia 2021 roku, gdy tymczasem fundusz taki można było tworzyć już w przedsiębiorstwach z zysku za 2020 rok

• wprowadzenie ulgi pod nazwą estoński CIT okazało się na tyle nowatorskie, że urzędnicy resortu finansów potrzebowali prawie roku, by objaśnić przepisy obowiązujące od 1 stycznia 2021 roku; uczyniono to dopiero 23 grudnia 2021 roku i okazało się, iż po roku obowiązywania reguły strońskiego CIT zostały znacznie zmienione, a w dużej części zliberalizowane

A czego konkretnie dotyczyła sprawa, którą zajmował się Wojewódzki Sąd Administracyjny w Białymstoku?

Otóż w sprawie, którą zajmowali się sędziowie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego Białymstoku, mieliśmy do czynienia z następującym tokiem zdarzeń:

• 1 stycznia 2019 roku weszły w życie przepisy dotyczące preferencji podatkowej IP Box
• w połowie lipca tego samego roku minister finansów wydał “Objaśnienia dotyczące preferencyjnego opodatkowania dochodów wytwarzanych przez prawa własności intelektualnej IP Box “
• przedstawiciele resortu finansów jednocześnie wprost zalecali, by podatnik chcący skorzystać z preferencji IP Box wobec dochodów z autorskiego prawa do programu komputerowego i otrzymania w tym zakresie stosownej ochrony prawnopodatkowej złożył wniosek o interpretację indywidualną do Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej (KIS); w uzasadnieniu czytamy, iż z uwagi na dynamikę ewolucji budowy i funkcjonowania programów komputerowych oraz brak wykształconej praktyki stosowania przepisów o IP Box, ogólne objaśnienia podatkowe nie stanowią najbardziej adekwatnej instytucji prawnej zapewniającej ochronę prawnopodatkową dla podatnika

W rezultacie powyższego, jak zauważyli sędziowie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Białymstoku, część podatników powzięła zamiar skorzystania z ulgi IP Box dopiero po ukazaniu się objaśnień, a ostateczną decyzję i tak odłożyli na moment uzyskania pozytywnej interpretacji, właśnie z uwagi na sugestie ministra, by we własnej sprawie występować do dyrektora KIS.

Część podatników jednak mocno się zawiodła, gdyż wbrew ich oczekiwaniom interpretacje niekoniecznie były dla nich pozytywne. W efekcie wiele osób nie skorzystało z ulgi w rozliczeniu podatkowym za rok 2019 w obawie przed odsetkami za zwłokę. Jednocześnie ci, którzy nie zgadzali się z orzeczeniami fiskusa, występowali do sądu. I w tym kontekście wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Białymstoku potwierdza, iż mieli rację, jeśli idzie o wymóg prowadzenia ewidencji dla celów ulgi IP Box. Sędziowie tegoż sądu stwierdzili bowiem, iż urzędnicy resortu finansów nie mogą wprowadzać sami poza ustawowych warunków stosowania ulgi, zwłaszcza przy takim trybie objaśniania nowego prawa.

Tym samym nie można wymagać prowadzenia na bieżąco ewidencji do każdego kwalifikowanego prawa własności intelektualnej od początku okresu, za który podatnik chce skorzystać z ulgi IP Box. Warunek taki nie wynika bowiem ani z brzmienia artykułu 30cb ustawy o PIT, ani z celu, jakiemu służyć ma owa ewidencja.

Sędziowie podkreślili jeszcze, iż jeśli ewidencja umożliwia określenie prawidłowej podstawy opodatkowania stawką 5% i sporządzenie w terminie zeznania podatkowego, to urzędnicy resortu finansów nie mogą twierdzić, iż ewidencja nie spełnia przesłanek ustawowych tylko z tego powodu, że nie była prowadzona na bieżąco.

W tym kontekście sędziowie nawiązali do licznych, choć nie prawomocnych jeszcze wyroków innych wojewódzkich sądów administracyjnych w tym zakresie. Jak podkreśla Paweł Płonka z Vialto Partners ta sprawa pokazuje, iż organy podatkowe coraz częściej modyfikują treść przepisów przez wprowadzanie dodatkowych warunków. Zatem nie dziwi fakt, iż podatnicy wybierają najczęściej podejście ostrożnościowe i akceptują poza ustawowe warunki, by nie narazić się na negatywne konsekwencje ze strony organu podatkowego. Warto również podkreślić, iż coraz częściej przepisy pozostawiają organom podatkowym szerokie pole do interpretacji, co zwiększa ryzyko podjęcia przez podatnika działań, które w opinii organu podatkowego będą uchodzić za błędne.

Co zatem wynika z opisanych powyżej sytuacji dla podatników?

Generalnie właśnie na bazie sprawy dotyczącej stosowania ulgi IP Box zauważyć można kilka wręcz fundamentalnych problemów, mianowicie:

• zbyt późne wydanie objaśnień w zakresie zupełnie nowej i skomplikowanej regulacji spowodowało wstrzymanie się wielu podatników ze skorzystaniem z tej preferencji

• objaśnienia przyniosły jeszcze więcej wątpliwości odnośnie rozliczeń chociażby z uwagi na skomplikowane wytyczne dotyczące zasad prowadzenia odrębnej ewidencji na potrzeby IP Box

• kolejna przeszkoda to interpretacje dyrektora KIS, który po kilku miesiącach od wprowadzenia przepisów o uldze IP Box stwierdził, że aby korzystać z preferencji po zakończeniu roku podatnicy powinni na bieżąco od początku roku podatkowego prowadzić odrębną ewidencję

Tym samym mieliśmy do czynienia z absurdalną wręcz sytuacją, bowiem regulacja, która z założenia jest potrzebna i korzystna, nie mogła być stosowana z powodu bałaganu interpretacyjnego panującego w samej Administracji Skarbowej. Wartym podkreślenia jest również to, iż sama ulga IP Box wprowadzona została niemalże 4 lata temu i przydałaby się aktualizacja objaśnień wydanych w lipcu 2019 roku. Można by wówczas od niektórych rekomendacji odejść, a za to ustosunkować się do nowych problemów.

W tym kontekście wyrok sędziów Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Białymstoku stanowi o tym, iż w zakresie ulgi IP Box podatnicy liczyć mogą na bardziej merytoryczną interpretację przepisów dokonywaną właśnie w sądach administracyjnych. Pamiętać bowiem należy o tym, iż same objaśnienia podatkowe nie stanowią prawa podatkowego.

Podsumowując, na bazie wyroku sędziów Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Białymstoku stwierdzić należy, iż nie może być tak, by wprowadzane były przepisy o ulgach podatkowych, a następnie przez bardzo długi okres czasu były problemy z objaśnieniami do tych przepisów czy też z różnymi formami zniechęcania podatników do skorzystania z ulgi. Wyrok ów dotyczył konkretnie ulgi IP Box, natomiast jest on na tyle uniwersalny, iż tezy podane przez sędziów tegoż sądu stosować można również i w innych sytuacjach. W tym kontekście podatnicy winni pamiętać przede wszystkim o tym, iż dodatkowe warunki i objaśnienia podatkowe nie stanowią prawa podatkowego, a w sytuacjach spornych zawsze można odwołać się do sądu administracyjnego.