Otóż okazuje się, iż nie w każdej sytuacji wyjazd wakacyjny podczas trwania zwolnienia lekarskiego pozbawi prawa do świadczeń. Zależy to bowiem od schorzenia pacjenta i stanu jego zdrowia oraz treści otrzymanych zaleceń. Co nie zmienia jednak postaci rzeczy, iż osoba będąca na zwolnieniu lekarskim musi przygotować się na to, iż zarówno ZUS, jak i pracodawca, mogą takie postępowanie zakwestionować.
Co zatem jest istotne w kontekście zwolnienia lekarskiego i wyjazdu wakacyjnego podczas jego trwania?
Co do zasady niezdolność do pracy przerywa czas trwania urlopu wypoczynkowego, który również nie może rozpocząć się podczas owej niezdolności. Zwolnienie od pracy na czas choroby ma bowiem służyć powrotowi do zdrowia, a nie wypoczynkowi, jak urlop. Mylenie tych elementów oznaczać może dla pracownika niemałe problemy.
Wyjazd wakacyjny podczas orzeczonej niezdolności do pracy skutkować może tym, iż pracownik nie otrzyma ani wynagrodzenia urlopowego, ani wynagrodzenia chorobowego bądź zasiłku chorobowego. Jednak nie zawsze będzie to regułą.
Wszystko bowiem zależy od wskazań lekarskich. I w praktyce to właśnie owe wskazania mogą przesądzić o tym, czy urlop podczas chorobowego będzie legalny czy też nie. Zgodnie z art. 55 ust. 3 ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa zaświadczenie lekarskie stwierdzające czasową niezdolność do pracy z powodu choroby zawierać musi takie elementy, jak:
- identyfikator
- data wystawienia zaświadczenia
- dane ubezpieczonego i płatnika składek
- okres orzeczonej czasowej niezdolności do pracy (w tym okres pobytu w szpitalu)
- informacje o okolicznościach mających wpływ na prawo do zasiłku chorobowego bądź jego wysokość
- wskazanie lekarskie „chory powinien leżeć” bądź „chory może chodzić”
W tym względzie oczywistym jest, iż jeśli lekarz stwierdzi, że chory powinien leżeć, to nie może on udać się na urlop. Nie ma natomiast jasności w kontekście wyjazdu wakacyjnego odnośnie drugiej sytuacji, gdy lekarz stwierdzi, iż chory może chodzić.
Jak zatem podejść do zagadnienia wyjazdu wakacyjnego podczas trwania niezdolności do pracy?
Otóż ciekawe zagadnienia w tym aspekcie odnaleźć można w wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego (WSA) w Szczecinie z dnia 30 maja 2019 roku (sygn. akt II SA/Sz 291/19). Sprawa dotyczyła policjanta, który przedłożył swym przełożonym zwolnienie lekarskie, na którym stwierdzono, iż pacjent może chodzić. I w toku prawidłowości wykorzystania owego zwolnienia (czego w przypadku policjantów nie czynią urzędnicy ZUS) okazało się, iż funkcjonariusz w trakcie trwania zwolnienia lekarskiego przebywał za granicą, co potwierdzały zdjęcia zamieszczone na portalach społecznościowych.
I w takiej sytuacji przełożeni uznali, iż zwolnienie lekarskie wykorzystane zostało w sposób niewłaściwy, gdyż nie wolno mylić zwolnienia lekarskiego z urlopem wypoczynkowym.
Z kolei broniąc się przed takimi zarzutami funkcjonariusz przedstawił zaświadczenie od lekarza psychiatry, w którym stwierdził on, iż zmiana klimatu i przebywanie w miejscach relaksacyjnych połączone z realizacją zainteresowań było uzasadnione z medycznego punktu widzenia.
W tej sprawie sędziowie szczecińskiego WSA nie zgodzili się ze stanowiskiem osób kontrolujących i kwestionujących prawidłowość wykorzystania zwolnienia lekarskiego, podkreślając, iż o ile zaznaczenie na zwolnieniu lekarskim, że „pacjent powinien leżeć” sugerować może taki stan pacjenta, który uniemożliwia podejmowanie aktywności wymagających chodzenia, o tyle wskazanie „pacjent może chodzić” nie determinuje jakie dokładnie czynności podejmować może pacjent.
Oczywistym jest w tym względzie, iż nie powinien on podejmować czynności, które nie sprzyjają leczeniu, utrudniają powrót do zdrowia i przedłużają czas rekonwalescencji. Zarazem jednakże nie da się kwestii tych ocenić abstrakcyjnie, bez odwołania się do charakteru schorzenia, treści zwolnienia lekarskiego, zaleceń lekarskich i stanu zdrowia pacjenta.
W tym kontekście zauważyć warto, iż co prawda powyższy wyrok dotyczył policjanta, którzy nie podlegał pod powszechny system ubezpieczeń społecznych, jednak wnioski z owego wyroku można zastosować analogicznie do osób objętych właśnie owym systemem powszechnym. Jednak pamiętać również należy, iż samo wpisanie przez lekarza na zaświadczeniu lekarskim informacji, iż „pacjent może chodzić” nie oznacza samo przez się uprawnienia do wyjazdu wypoczynkowego. Najczęściej przyjmuje się bowiem, iż taka właśnie adnotacja uprawnia do podejmowania zwykłych aktywności życia codziennego, jak udanie się na spacer czy też zakupy.
Co jeszcze jest ważne w kontekście zwolnienia lekarskiego?
Pamiętać należy, iż generalnie celem zwolnienia chorobowego jest zagwarantowanie ubezpieczonemu warunków, które umożliwią mu pełny powrót do zdrowia. I nie jest to urlop wypoczynkowy, który służy innym celom. Dlatego tak ważna jest w przypadku kontroli ocena konkretnej sytuacji.
Może bowiem zdarzyć się, iż w czasie zwolnienia lekarskiego wyjazd będzie wręcz wskazany, a już przynajmniej dopuszczalny. Szczególnie dotyczyć może to schorzeń z zakresu zdrowia psychicznego. Dlatego też argumenty odnoszące się do stanu zdrowia pacjenta bądź też konkretnych wskazań lekarskich zawsze mogą być wykorzystywane podczas ewentualnej kontroli do obrony zasadności wyjazdu na urlop podczas trwania zwolnienia chorobowego.
Pomimo jednak, iż zarówno ZUS, jak i sąd nie powinny takich argumentów z góry odrzucać, to jednak liczyć należy się z tym, iż nie zawsze owe argumenty zostaną uwzględnione.
Generalnie nigdy nie wolno zapominać o tym, iż zawsze istnieje możliwość skontrolowania tego, czy ubezpieczony prawidłowo korzysta ze zwolnienia chorobowego. Kontrolę taką przeprowadzić może zarówno płatnik składek, jak i urzędnicy organu rentowego, przy czym pracodawca ma takie uprawnienie jedynie wówczas, gdy zgłasza do ubezpieczenia chorobowego powyżej 20 osób.
Zgodnie z kolei z par. 5 ust. 1 rozporządzenia w sprawie szczegółowych zasad i trybu kontroli prawidłowości wykorzystywania zwolnień lekarskich tego rodzaju kontrolę przeprowadza się w celu ustalenia, czy ubezpieczony w okresie orzeczonej niezdolności do pracy w sposób niezgodny z jego celem. Stąd też tylko wtedy, gdy cel danego zwolnienia może zostać zrealizowany poprzez wyjazd, ubezpieczony może udać się na wakacje podczas trwania zwolnienia chorobowego.
Musi jednak liczyć się z tym, iż w razie ujawnienia wyjazdu prawo do wynagrodzenia chorobowego zostanie zakwestionowane. Pracodawcy bowiem, tak jak zresztą i przedstawiciele ZUS, nie akceptują sytuacji, gdy pracownik podczas zwolnienia lekarskiego podejmuje aktywności wakacyjno-urlopowe, uznając, iż takie działanie jest przejawem wykorzystywania zwolnienia chorobowego niezgodnie z jego przeznaczeniem.
Dlatego też ubezpieczony, który na taki wyjazd się zdecyduje, powinien mieć bardzo solidne argumenty na rzecz tego, iż w przypadku jego schorzenia taki wyjazd stanowi wskazanie medyczne.
Podsumowując, okazuje się, iż nie każdy wyjazd wakacyjny w czasie trwania zwolnienia lekarskiego uznać można za podstawę do braku wypłaty wynagrodzenia bądź świadczenia chorobowego. Istotny jest bowiem w tym przypadku zarówno rodzaj schorzenia, jak i dopisek na owym zwolnieniu stanowiący o tym, iż pacjent może chodzić. Jeżeli bowiem schorzenie pracownika jest tego rodzaju, iż zmiana klimatu i miejsca pobytu pozwoli na szybszy powrót do zdrowia, wówczas wyjazd taki podczas trwania zwolnienia nie powinien powodować utraty świadczeń. Co jednak nie znaczy, iż zarówno pracodawca, jak i organ rentowy, nie dokonają kontroli, próbując odmówić realizacji świadczeń i podważając zasadność zwolnienia lekarskiego.
Ekspert Łukasz swoje wieloletnie doświadczenie na rynku pracy postanowił przekazać także na naszym blogu. Jego artykuły dotyczą aktualnych zmian gospodarczych a także tych na rynku pracy. Z chęcia udzieli porad pracodawcą, którzy prężnie rozwijają swoje firmy.