Rynek pracy przyjazny dla rodziców

Polski rynek pracy zaczyna być coraz bardziej przyjazny dla rodziców posiadających dzieci. Służą temu zarówno wdrożone już przepisy, jak i te planowane do wprowadzenia w najbliższym czasie. Poniżej uwagi i spostrzeżenia jakie na ten temat ma Marlena Maląg, minister rodziny i polityki społecznej.

Co zatem wiadomo dziś o polskim rynku pracy w kontekście ułatwień dla rodziców?

Co do zasady powszechnie wiadomo, iż godzenie życia rodzinnego z pracą nie jest łatwe. Szczególnie w sytuacji, gdy pod opieką ma się małe dzieci. Stąd celem wielu działań resortu rodziny jest wspieranie tworzenia nowych miejsc opieki nad najmłodszymi dziećmi, by rodzicom ułatwić dostęp do rynku pracy.

Również z tego powodu wraz z początkiem bieżącego roku uruchomiono program rodzinnego kapitału opiekuńczego oraz kilka miesięcy później – dofinansowanie pobytu w żłobkach, klubach dziecięcych czy też u dziennych opiekunów tych dzieci, które nie otrzymują kapitału opiekuńczego. Celem działań jest stworzenie opieki, która nie tylko ma być dostępna, lecz również i przystępna dla każdego, kto będzie chciał z niej skorzystać.

W roku 2022 na politykę rodzinną przeznaczonych zostanie 85,80 mld zł. W ramach rodzinnego kapitału opiekuńczego (gdzie zagwarantowane jest 12.000,00 zł na drugie i każde kolejne dziecko w rodzinie od ukończenia 12 do 35 miesiąca życia) wypłacono w obecnym roku już 475 tys. świadczeń na łączną kwotę 1,90 mld zł. Z kolei dofinansowaniem na pobyt w żłobku, klubie dziecięcym bądź u dziennego opiekuna o wartości do 400,00 zł objęto niemalże 76,00 tys. dzieci, a łączna wartość tego świadczenia to 97,00 mln zł.

Z kolei budżet świadczenia „Rodzina 500+” od początku jego powstania (czyli roku 2016) do kwietnia roku bieżącego to ponad 188,00 mld zł. W kwietniu bieżącego roku wsparciem w ramach tego programu objętych było 6,6 mln dzieci.

Wszystkie te programy stanowią ważne wsparcie dla rodzin, a szczególnie aktywnych zawodowo matek dzieci. Jednakże oczywiście żłobek i przedszkole nie stanowią o rozwiązaniu wszystkich problemów. Często bowiem przecież zdarza się, iż dziecko choruje, a rodzice nie mogą liczyć na pomoc kogoś z rodziny pod kątem opieki. Wówczas rozpoczyna się duża rola pracodawców, by autentycznie można było mówić o realizacji skutecznej polityki prorodzinnej. Niewątpliwie też potrzebna jest szeroka współpraca w tym względzie zarówno pracodawców, jak i też przedstawicieli rządu, samorządów i organizacji samorządowych.

Z badań prowadzonych na zlecenie przedstawicieli resortu rodziny wynika, iż 75,00% respondentów przy wyborze miejsca pracy kieruje się tym, czy pracodawca prowadzi aktywną politykę prorodzinną. To kryterium jest ważne również dla osób dopiero planujących założenie rodziny. A odsetek ten wzrasta do 93,00% pośród rodziców mających troje i więcej dzieci.

Tym samym stanowi to jasny sygnał, iż naprawdę warto i trzeba inwestować w działania ułatwiające rodzicom łączenie pracy zawodowej z wychowywaniem dzieci. A pracownicy na pewno to docenią, przy czym najbardziej potrzebują oni poczucia stabilizacji zatrudnienia, elastyczności oraz zrozumienia, gdy dojdzie do nietypowych sytuacji.

Zatem jakie nowe rozwiązania przewidywane są w ramach aktywnej polityki prorodzinnej?

Co do zasady tworzenie nowych rozwiązań musi iść w parze ze zmianami systemowymi. Wszystko po to, by tworzyć dogodne warunki do łączenia życia zawodowego i rodzinnego. W ramach podejmowanych na tym polu działań znalazł się przyjęty już w maju bieżącego roku projekt nowelizacji kodeksu pracy, zakładający między innymi zastąpienie telepracy bardziej elastyczną formułą, jaką jest praca zdalna.

Jest to z jednej strony odpowiedź na zmieniające się trendy na rynku pracy, a z drugiej szansa na poprawę możliwości zatrudnienia rodziców małych dzieci. Zakłada się, iż praca zdalna (czy to częściowa, czy też całkowita), pozwoli rodzicom małych dzieci lepiej godzić codzienne obowiązki z pracą zawodową.

Niewątpliwie też konieczność tworzenia mechanizmów wspierających aktywizację zawodową oraz ułatwiających kobietom powrót na rynek pracy w związku z wychowywaniem dzieci wymuszają zachodzące w Polsce zmiany demograficzne. W roku 2021 aktywnymi programami rynku pracy objęto 278,3 tys. bezrobotnych, z czego 151,6 tys. stanowiły kobiety. Z kolei w okresie od stycznia do kwietnia bieżącego roku było to odpowiednio 103,8 tys. oraz 60,9 tys. Zatem utrzymuje się wysoki odsetek kobiet pośród osób aktywizowanych, który wyniósł w roku 2021 54,5%, a w roku obecnym – 58,7%.

Generalnie wskaźnik aktywności kobiet w Polsce rośnie już od lat. W roku 2011 wynosił on 62,3%, podczas gdy średnia w Unii Europejskiej to 67,7%. Z kolei zgodnie z danymi Badania Aktywności Ekonomicznej Ludności z roku 2021 wskaźnik ten w grupie kobiet w wieku od 20 do 64 lat sięgnął już 70,7%.

A jakie jeszcze działania podejmowane są przez przedstawicieli resortu rodziny celem poprawy aktywizacji zawodowej?

Otóż w ramach działań podejmowanych celem poprawy aktywizacji zawodowej resort rodziny finansuje kolejne programy pilotażowe, adresowane do publicznych służb zatrudnienia, jak chociażby urzędów pracy chcących wdrożyć nowe metody czy sposoby pomocy osobom bezrobotnym, poszukującym pracy bądź pracodawcom, celem przygotowywania rozwiązań systemowych.

Niewątpliwie też istotnym czynnikiem poprawiającym sytuację kobiet na rynku pracy będą działania finansowane z Krajowego Planu Odbudowy (KPO). W Polsce bowiem dostrzeżono rosnącą presję na zwiększenie aktywności zawodowej osób nieaktywnych, w tym kobiet i starszych pracowników. Powodem jest bowiem kurczenie się zasobów siły roboczej w zestawieniu z dynamicznie rozwijającą się polską gospodarką.

W powyższym kontekście zauważyć warto, iż sytuacja na rynku pracy jest obecnie nie tylko stabilna, ale wręcz bardzo dobra. Szacuje się bowiem, iż w maju bieżącego roku stopa bezrobocia rejestrowanego wyniosła 5,1%, czyli mniej o 0,1% w porównaniu z miesiącem poprzednim. Jest to wynik bardzo dobry, gdyż po 1990 roku tylko w październiku 2019 roku stopa bezrobocia rejestrowanego była niższa, wynosząc 5,0%.

Z kolei zharmonizowana stopa bezrobocia w kwietniu bieżącego roku, wyliczana według definicji Eurostatu, wyniosła w Polsce 3,0%. To jeden z najlepszych wyników w całej Unii Europejskiej, po Czechach i na równi z Niemcami. Unijna średnia to bowiem obecnie 6,2%.

Podsumowując, polski rynek pracy jest coraz bardziej otwarty na rodziców i ich potrzeby. Jest to z jednej strony wynik podejmowanych działań i różnych programów wspieranych przez przedstawicieli resortu rodziny, a z drugiej wymogiem obecnych czasów, gdy coraz trudniej pozyskać na rynku nowego pracownika. Stąd też aktywna i skutecznie realizowana polityka prorodzinna jest wymogiem, bez którego trudno będzie o harmonijny rozwój polskiej gospodarki.