Pracodawcy powinni mieć świadomość, iż mogą oni dochodzić swych roszczeń od pracowników za uszkodzenie powierzonego im mienia, jednak w przeciągu jednego roku od dnia, gdy powziął on wiadomość o wyrządzeniu szkody. Gdy ten okres minie, wówczas dochodzenie roszczeń nie jest już możliwe.
Co zatem pracodawcy i pracownicy powinni wiedzieć o dochodzeniu roszczeń?
Generalnie podstawowymi przepisami odnoszącymi się do dochodzenia roszczeń od pracownika jest art. 124 kodeksu pracy (KP), z którego wynika, iż pracownik, któremu powierzono z obowiązkiem zwrotu albo do wyliczenia się pieniądze, papiery wartościowe lub kosztowności, narzędzia i instrumenty lub podobne przedmioty, a także środki ochrony indywidualnej oraz odzież i obuwie robocze, odpowiada w pełnej wysokości za szkodę powstałą w tym mieniu.
Pracownik odpowiada również za szkodę powstałą w innym mieniu powierzonym mu z obowiązkiem zwrotu albo do wyliczenia się. Od tej odpowiedzialności pracownik może się uwolnić, jeśli wykaże, że szkoda powstała z przyczyn od niego niezależnych, a w szczególności wskutek niezapewnienia przez pracodawcę warunków umożliwiających zabezpieczenie powierzonego mienia.
W orzecznictwie sądowym akcentuje się, iż pracownik, któremu w prawidłowy sposób powierzono mienie, ponosi odpowiedzialność na zasadzie art. 124 KP, chociażby nawet nie podpisał deklaracji o przyjęciu tej odpowiedzialności. W tym względzie bowiem zawarcie umowy o odpowiedzialności materialnej ma co najwyżej znaczenie dowodowe i nie jest żadną przesłanką do przyjęcia prawidłowości powierzenia mienia i odpowiedzialności za nie. Tak wynika z wyroku Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 17 maja 2016 roku, sygn. akt III APa 57/15.
Z kolei w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 3 grudnia 2013 roku (sygn. akt I PK 140/13) sędziowie podkreślili, iż pracownik odpowiada za mienie powierzone, gdy zostało mu ono prawidłowo powierzone przez pracodawcę, oraz gdy ma on nad tym mieniem pieczę i bezpośredni nadzór. Tym samym pracodawca musi wykazać jedynie, iż dokonał właściwego powierzenia mienia. Z kolei pracownik, by wyłączyć swoją odpowiedzialność, udowodnić musi, iż szkoda w mieniu powierzonym powstała z przyczyn od niego niezależnych, za które nie ponosi on odpowiedzialności.
Na co jeszcze warto zwrócić uwagę odnośnie powierzenia mienia i odpowiedzialności za nie?
W kontekście powierzenia mienia i odpowiedzialności za nie należy zwrócić uwagę również na brzmienie art. 291 par. 1-2 KP. A zgodnie z nimi roszczenia ze stosunku pracy ulegają przedawnieniu z upływem trzech lat od dnia, w którym roszczenie stało się wymagalne. Jednakże roszczenia pracodawcy o naprawienie szkody, wyrządzonej przez pracownika wskutek niewykonania lub nienależytego wykonania obowiązków pracowniczych, ulegają przedawnieniu z upływem jednego roku od dnia, w którym pracodawca powziął wiadomość o wyrządzeniu przez pracownika szkody, nie później jednak niż z upływem trzech lat od jej wyrządzenia.
Zatem gdy minie okres jednego roku od chwili, gdy pracodawca dowiedział się o szkodzie wyrządzonej przez pracownika na powierzonym mu mieniu, dochodzenie roszczeń nie jest już możliwe. Na potwierdzenie takiego stanu prawnego przytoczyć warto stanowisko Sądu Najwyższego zawarte w wyroku z dnia 24 września 2020 roku (sygn. akt III K 4/19), gdzie sędziowie stwierdzili, iż roszczenie pracodawcy o naprawienie szkody przez pracownika odpowiadającego za mienie powierzone z obowiązkiem zwrotu albo do wyliczenia się, któremu nie udowodniono umyślności w zakresie niewykonania lub nienależytego wykonania obowiązków, przedawnia się w terminie wynikającym z art. 291 par. 2 KP.
Ciekawy w tym względzie jest również wyrok Sądu Okręgowego Warszawa-Praga w Warszawie z dnia 26 maja 2022 roku (sygn. akt VI Pa 20/22), gdzie sędziowie stwierdzili, iż roszczenia pracodawcy o naprawienie szkody, wyrządzonej przez pracownika wskutek niewykonania lub nienależytego wykonania obowiązków pracowniczych, ulegają przedawnieniu z upływem jednego roku od dnia, w którym pracodawca powziął wiadomość o wyrządzeniu przez pracownika szkody, nie później jednak niż z upływem trzech lat od jej wyrządzenia.
Do roszczenia pracodawcy zastosowanie ma zatem art. 291 par. 2 KP, który określa roczny termin przedawnienia roszczenia od dnia dowiedzenia się przez pracodawcę o wyrządzeniu szkody przez pracownika. W opisywanej sytuacji sąd finalnie oddalił pozew właśnie z powodu podniesionego przez pracownika zarzutu przedawnienia.
Podsumowując, biorąc pod uwagę dochodzenie roszczeń ze strony pracodawcy względem pracownika za szkody powstałe w powierzonym temu pracownikowi mieniu pamiętać należy, iż okres na dochodzenie owych roszczeń mija po upływie jednego roku od dnia, gdy zatrudniający powziął wiadomość o wyrządzeniu przez pracownika szkody, nie później jednak niż z upływem trzech lat od jej wyrządzenia. W tym aspekcie orzecznictwo sądowe jest w zasadzie dość jednolite i ta zasada ma duże znaczenie zarówno dla pracodawców, jak i pracowników, którzy chcieliby ewentualnie bronić się przed takimi zarzutami w trakcie trwania procesu sądowego.
Ekspert Łukasz swoje wieloletnie doświadczenie na rynku pracy postanowił przekazać także na naszym blogu. Jego artykuły dotyczą aktualnych zmian gospodarczych a także tych na rynku pracy. Z chęcia udzieli porad pracodawcą, którzy prężnie rozwijają swoje firmy.