Okazuje się, iż w Polsce przybywa legalnych pracowników z zagranicy. Tym samym oznacza to, iż cudzoziemiec nie idzie już do szarej strefy w zatrudnieniu tak często, jak jeszcze miało to miejsce jakiś czas temu.
Co zatem wiemy dziś o skali pracujących w Polsce pracowników z zagranicy w sposób legalny?
Otóż w grudniu ubiegłego roku w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych (ZUS) ubezpieczonych było 875 tys. obcokrajowców, w tym 627 tys. Ukraińców. W ciągu roku liczba legalnie pracujących w Polsce cudzoziemców zwiększyła się o ponad 150 tys. osób.
W tym kontekście bicie kolejnych rekordów w zakresie ilości legalnie zatrudnionych cudzoziemców nie dziwi już nikogo. Zmiany natomiast zaszły w sezonowości zatrudniania w ciągu roku.
Od lat bowiem apogeum zatrudnienia cudzoziemców przypadało na listopad, co miało związek z okresowymi przyjęciami w rolnictwie czy też budownictwie. Natomiast w kolejnym miesiącu liczba zatrudnionych cudzoziemców spadała i w okresie przed epidemią taki miesięczny spadek wynosił nawet 5%. Gdyby zatem taka tendencja miała się utrzymać, to w grudniu ubiegłego roku ze statystyk ZUS zniknąć powinno około 44 tys. osób. Tymczasem spadek był znacznie mniejszy i wyniósł około 13 tys. osób, co stanowi niespełna 1,5% ogółu.
Zdaniem Andrzeja Kubisiaka z Polskiego Instytutu Ekonomicznego, zmiana w powyższym zakresie wynika z tego, iż w II połowie ubiegłego roku rynek pracy był bardzo rozgrzany i mieliśmy do czynienia z bardzo dużym zapotrzebowaniem na pracowników. Zauważalny był szok podażowy na rynku pracy.
Jest to również świadectwem legalizacji zatrudnienia. Zakładać bowiem należy, iż przynajmniej w części osoby, które pojawiły się w statystykach zatrudnienia w ZUS to nie osoby, które właśnie do Polski przyjechały spoza naszych granic, lecz osoby przechodzące z szarej strefy do legalnego zatrudnienia.
Taka sytuacja oznacza zaś zatrudnianie cudzoziemców w większych przedsiębiorstwach na lepiej płatnych stanowiskach, lecz również wyższe wymogi pracodawców odnośnie kwalifikacji pracowników. Jak zauważają przedstawiciele Personnel Service, spółki specjalizującej się w zatrudnianiu pracowników z Ukrainy, chociaż największe deficyty dotyczą prostych prac (pracodawcy zgłosili zapotrzebowanie na 146 tys. magazynierów i 11 tys. pakowaczy), to jednak również zwiększa się zapotrzebowanie na fachowców z zagranicy (poszukiwani byli spawacze w ilości 17 tys. osób i ślusarze w ilości 19,5 tys. osób).
Jak zauważa Krzysztof Inglot, ekspert ds. rynku pracy w Personnel Service, polska gospodarka ma duże deficyty kadrowe w zakresie specjalistów z fachem w ręku, czyli ślusarzy, murarzy, tynkarzy i betoniarzy. I tacy pracownicy ściągani są głównie z Ukrainy, z uwagi na bliskość kulturową i niewielką barierę językową. Poza tym pracodawcy cenią pracowników z Ukrainy za pracowitość i lojalność.
Co o zatrudnieniu cudzoziemców wywnioskować można z danych statystycznych ZUS?
Otóż z danych ZUS wynika, iż mamy do czynienia z lekkim spadkiem udziału Ukraińców w ogólnej liczbie obcokrajowców ubezpieczonych w polskim systemie emerytalnym – z poziomu 73% w grudniu 2020 roku do poziomu 71% w grudniu 2021 roku.
Bardzo trudno jednak przewidywać scenariusze dotyczące roku obecnego. Mamy bowiem do czynienia z sytuacją odbiegającą od normalnej i potencjalnym zagrożeniem wybuchu konfliktu zbrojnego na Ukrainie. To zaś spowodować może znaczny i niekontrolowany napływ obywateli tego kraju do Polski, uciekających przed zawirowaniami wojennymi.
W tym kontekście trudno też oceniać na ile Polska jest przygotowana na taką sytuację. Przedstawiciele rządu zapewniają, iż państwo nasze musi i bierze pod uwagę różne możliwe scenariusze, których wdrożenie w życie uzależnione będzie od sytuacji wewnątrz Ukrainy.
Z danych Ministerstwa Rodziny i Polityki Społecznej wynika natomiast, iż w roku 2021 złożono ponad 2 mln sztuk oświadczeń o zamiarze powierzenia wykonywania pracy osobie z zagranicy. To o niemalże 30% więcej niż w roku 2020 i o 20% więcej, niż w ostatnim pełnym roku przed epidemicznym, czyli 2019. Największa część oświadczeń dotyczyła obywateli:
- Ukrainy – 1,63 mln sztuk
- Gruzji – 129 tys. sztuk
- Białorusi – 98 tys. sztuk
W tym kontekście nie bez znaczenia jest również fakt, iż 29 stycznia bieżącego roku weszła w życie nowelizacja ustawy o cudzoziemcach. I jak wskazują przedstawiciele polskiego rządu, poprzednia ustawa o cudzoziemcach pisana była z myślą o ograniczeniu migracji zarobkowej, gdy tymczasem obecnie sytuacja jest wręcz odwrotna.
W ramach wprowadzonych ową nowelizacją zmian mamy do czynienia z następującymi nowymi rozwiązaniami:
- uproszczeniu uległy procedury, wskutek czego zamiast oczekiwać 300-400 dni na otrzymanie karty pobytu bądź pracy, cudzoziemiec czekać będzie na taki dokument maksymalnie 60 dni
- zmiana pracy nie będzie wiązała się z koniecznością zmiany dokumentów – do tej pory każda zmiana pracy powiązana była z występowaniem o wydanie nowego dokumentu legalizującego pobyt i pracę; po zmianach urzędy będą chciały jedynie wiedzieć, gdzie dany cudzoziemiec przebywa, by utrzymywać z nim kontakt i móc sprawdzić pod kątem bezpieczeństwa; nie będzie już badań w tym aspekcie rynku pracy
- wydłużony został okres obowiązywania okresu wykonywania pracy na podstawie oświadczenia o powierzeniu wykonywania pracy cudzoziemcowi z obecnych 6 miesięcy w okresach 12 miesięcznych do 24 miesięcy
To wszystko sprzyjać powinno znacznemu uproszczeniu w zakresie zatrudnienia cudzoziemców, a tym samym i wzrostu skali migracji zarobkowej do naszego kraju.
Podsumowując, cały czas mamy do czynienia z rosnącą tendencją w zakresie zatrudnienia w Polsce osób spoza granic naszego kraju. Przybywa zarówno osób pracujących u nas w perspektywie długoterminowej i zgłoszonych legalnie do ZUS, jak i tych, którzy pracę w Polsce traktują jako swój cel krótkoterminowy. Niewątpliwie też pozytywny wpływ na sprawę zatrudnienia cudzoziemców mieć będzie nowelizacja ustawy o cudzoziemcach, która weszła w życie z dniem 29 stycznia bieżącego roku. Zawiera ona rozwiązanie sprzyjające zwiększeniu skali zatrudnienia osób spoza Polski w naszej gospodarce, co jest zgodne z oczekiwaniami pracodawców.
Ekspert Łukasz swoje wieloletnie doświadczenie na rynku pracy postanowił przekazać także na naszym blogu. Jego artykuły dotyczą aktualnych zmian gospodarczych a także tych na rynku pracy. Z chęcia udzieli porad pracodawcą, którzy prężnie rozwijają swoje firmy.