Wprowadzone ustawowo limity wynagrodzeń kadry zarządzającej w podmiotach państwowych i samorządowych sprawiają dość duże niedomówienia w kwestii należności do pracowniczych planów kapitałowych (PPK).
Kogo dokładnie obowiązują limity wynagrodzeń i na jakiej podstawie zostały ustalone?
Limity wynagrodzeń zostały ustalone w dwóch aktach prawnych zwanych ustawami kominowymi, z 2000 roku i 2016 roku.
Ustawa z 3 marca 2000 roku o wynagradzaniu osób kierujących niektórymi podmiotami prawnymi obejmuje:
- kierowników przedsiębiorstw państwowych
- kierowników i zastępców kierowników samorządowych oraz państwowych jednostek organizacyjnych
- członków organów zarządzających powyższymi jednostkami
- głównych księgowych powyższych jednostek
- likwidatorów powyższych jednostek
- członków organów nadzorczych powyższych jednostek
- kierowników, zastępców kierowników, członków organów zarządzających instytutów badawczych lub podmiotów, do których stosuje się odpowiednio przepisy o instytutach badawczych
- kierowników, zastępców kierowników, członków organów zarządzających i głównych księgowych agencji państwowych bez względu na ich formę organizacyjno-prawną, w tym agencji wykonawczych
- kierowników, zastępców kierowników, członków organów zarządzających i głównych księgowych państwowych jednostek budżetowych z wyjątkiem organów administracji publicznej i organów wymiaru sprawiedliwości
- kierowników samodzielnych publicznych zakładów opieki zdrowotnej
Natomiast ustawa z 9 czerwca 2016 roku o zasadach kształtowania wynagrodzeń osób kierujących niektórymi spółkami limitem płacowym obejmuje następujące podmioty:
- członków organu zarządzającego spółek, w których udziały lub akcje przysługują Skarbowi Państwa, jednostkom samorządu terytorialnego i ich związkom, państwowym osobom prawnym i komunalnym osobom prawnym
- członków organu nadzorczego spółek, tj. rady nadzorczej, komisji rewizyjnej, rady administrującej, pełnomocników wspólnika w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością powyższych spółek
Jak ustawa o PPK odnosi się do zapisów ustaw kominowych?
Ustawa o PPK wprowadziła dodatkowe zabezpieczenia, aby wpłaty do PPK nie przekroczyły pułapów wynagrodzeń określonych w ustawach kominowych z zastrzeżeniem, że ograniczenia stosuje się do wpłat podstawowych i dodatkowych, a także wpłat powitalnych i dopłat rocznych. To oznacza, że przy ustalaniu wysokości wynagrodzenia i świadczeń dodatkowych dla osób podlegających pod ustawy kominowe należy uwzględnić także wysokość wpłat do PPK.
Z dodatkowych objaśnień w poradniku „Zagadnienia prawne w zakresie ustawy o PPK” przygotowanym przez Polski Fundusz Rozwoju (PFR) wynika, że wpłat do PPK nie dokonuje się, jeśli skutkowałoby to przekroczeniem limitu, natomiast jeśli tylko część wpłaty spowodowałaby to przekroczenie, to nie dokonuje się wpłaty tylko tej części. PFR nie tłumaczy natomiast i nie ma dodatkowych wyjaśnień i wskazówek jak tego wstrzymania dokonać technicznie i czy automatycznie generuje to jakikolwiek obowiązek informacyjny, a jeśli tak, to kogo zobowiązuje do przekazania informacji i komu ma być ona udzielona.
Jakie są wskazówki ekspertów w temacie niepełnych wpłat do PPK z zastosowaniem częściowego wstrzymania wynikającego z ustaw kominowych?
Agata Kicińska, radca prawny w Kancelarii Sienkiewicz i Zamroch podpowiada, iż w przypadku ustawy z 2000 roku mechanizm wstrzymania wpłaty w części przekraczającej limit zapisany jest wprost w ustawie, w art. 13, gdzie podane jest, że w przypadku przekroczenia limitu, jest wymóg wstrzymania świadczeń, a inne uzgodnienia stron pozostają nieważne. Pani mecenas dodaje, że taki mechanizm niestety nie jest uwzględniony w ustawnie z 2016 roku z uwagi na to, że wszystkie obowiązki wynikające z tej ustawy skierowane są do tzw. podmiotów uprawnionych do wykonywania praw udziałowych i jeśli te podmioty w sposób odpowiedni nie uregulują w drodze uchwały w sprawie zasad wynagradzania lub w treści umowy o zarządzanie limitów wpłat do PPK, to nie istnieje podstawa do wstrzymania wpłat do PPK nawet wtedy, kiedy w wyniku wpłat całkowitych nastąpi przekroczenie limitu z ustawy kominowej.
Radca prawny i partner w Kancelarii Raczkowski, Łukasz Kuczkowski twierdzi, iż na pracodawcy nie ciąży obowiązek informacyjny w stosunku do PFR o wstrzymaniu wpłat na PPK, gdyż ten podmiot nie zarządza środkami gromadzonymi w PPK. Agata Kicińska podziela powyższy pogląd oraz dodaje, że kontakty pomiędzy podmiotem zatrudniającym, a PFR są dość ograniczone i dotyczą tylko naruszenia obowiązku zawarcia umowy o zarządzanie PPK, czy przekroczenia limitu wpłat danego uczestnika powyżej równowartości 50 tys. dolarów.
Natomiast jak podaje Marcin Cetnarowicz, radca prawny i partner w SSW Pragmatic Solutions, brak obowiązku informacyjnego w stosunku do PFR o wstrzymaniu dokonywania wpłat do PPK może rodzić w praktyce problemy, ponieważ limit z art. 15aa pierwszej ustawy kominowej dotyczący również wpłaty powitanej i dopłat rocznych, które są zlecane przez PFR, co sprawia, że jeśli PFR nie otrzyma stosownej informacji o osiągnięciu przez daną osobę limitu wynagrodzenia, to wpłata powitalna i roczna będzie dokonana pomimo owego przekroczenia.
Mecenas Łukasz Kuczkowski uważa, że pracodawca powinien przekazywać instytucji finansowej zarządzającej PPK informacje o przekroczeniu limitu wynagrodzeń, a także, że szczegóły tego obowiązku powinna regulować umowa o zarządzaniu zawierana pomiędzy pracodawcą, a tą instytucją, ponieważ informacja ta jest kluczowa dla instytucji finansowej w celu poprawnej oceny naliczeń wpłat oraz zgodności pomiędzy kwotami naliczeń i przelewów.
Czy pracodawca ma obowiązek informowania pracownika o wstrzymaniu wpłat na PPK w przypadku przekroczenia limitu wynagrodzeń wynikających z ustaw kominowych?
Otóż mecenasi Agata Kicińska i Marcin Cetnarowicz twierdzą jednogłośnie, że podmiot zatrudniający nie ma takowego obowiązku, jednakże zastrzegają, że taki obowiązek może być nałożony na pracodawcę w postanowieniach umowy o pracę lub umowy o świadczenie usług zarządzania. Dodają jednakże, że to czysto teoretyczne założenie ponieważ w praktyce nie spotkali się w żadnej umowie z zapisami w tym temacie, a byłoby to rozjaśnieniem nieuregulowanej sytuacji i w zgodzie z zasadami dobrych praktyk.
Czy za niepoinformowanie pracownika lub PFR o wstrzymaniu lub skorygowaniu kwoty wpłaty do PPK grożą pracodawcy jakiekolwiek sankcje?
Żadne obowiązujące przepisy nie nakładają na pracodawców obowiązku informacyjnego wobec pracowników i instytucji, stąd nie ma też żadnych negatywnych konsekwencji za brak informacji w tym zakresie. Art. 28 ust. 2 ustawy o PPK mówi, że odpowiedzialność za obliczanie, pobieranie i odprowadzanie wpłat na PPK leży po stronie pracodawcy, a więc w razie wstrzymania dokonywania wpłat lub korygowania samej kwoty, ma on obowiązek to uwzględnić, a informowanie stron jest kwestią wtórną i nieobowiązkową.
Dla przypomnienia, co to jest PPK, na czym polega i jakie kwoty z wynagrodzenia są odprowadzane na ten program?
PPK to powszechny program systematycznego oszczędzania z przeznaczeniem na zaspokojenie potrzeb finansowych po osiągnięciu 60-tego roku życia, a środki gromadzone w ramach tego programu są środkami prywatnymi. Każdy podmiot zatrudniający jest zobowiązany do wyboru instytucji finansowej, z którą zawiera umowę o prowadzenie PPK dla swoich pracowników. W ramach PPK zarówno pracownik, jak i pracodawca mają obowiązek dokonywania z własnych środków wpłat podstawowych, pracownik 2%, a pracodawca 1,5%, ale obie strony mają także możliwość dokonywania wpłat dodatkowych, czyli fakultatywnych, każda po 2,5% wynagrodzenia brutto. Pracownik może zrezygnować z uczestnictwa w programie PPK.
Wpłata powitalna w kwocie 250 zł jest dla każdego uczestnika programu PPK, który przynajmniej 3 pełne miesiące kalendarzowe był jego uczestnikiem i realizowana jest za pośrednictwem PFR przez ministra właściwego do spraw pracy jako bonus w początkowej fazie oszczędzania.
Dopłata roczna w kwocie 240 zł przysługuje każdemu uczestnikowi programu PPK w danym roku kalendarzowym, jeśli kwota wpłat podstawowych i dodatkowych finansowanych przez pracodawcę jest równa co najmniej kwocie wpłat podstawowych należnych od kwoty stanowiącej 6-krotność minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w danym roku. Każdy uczestnik PPK może otrzymać tylko jedną dopłatę roczną niezależnie od ilości rachunków prowadzonych dla niego w tym programie.
Podsumowując, pomimo tego, że limity płacowe z ustaw kominowych dotyczą także należności do PPK, ustawy nie precyzują kwestii informowania pracowników i jakichkolwiek instytucji o ewentualnych umniejszeniach lub wstrzymanych wpłatach do systemu powszechnego i systematycznego oszczędzania, co podkreślają eksperci w tym zakresie nazywając tę sytuację wręcz luką w prawie. Dodatkowo Ministerstwo Aktywów Państwowych nie przewiduje w najbliższym czasie nowelizacji ustawy o zasadach kształtowania wynagrodzeń osób kierujących niektórymi spółkami, co oznacza, że z takim stanem prawnym trzeba będzie funkcjonować jeszcze przez jakiś czas.
Ekspert Łukasz swoje wieloletnie doświadczenie na rynku pracy postanowił przekazać także na naszym blogu. Jego artykuły dotyczą aktualnych zmian gospodarczych a także tych na rynku pracy. Z chęcia udzieli porad pracodawcą, którzy prężnie rozwijają swoje firmy.