Łatwiejsza restrukturyzacja zadłużenia wobec ZUS

Okazuje się, iż płatnikowi składek łatwiej będzie zrestrukturyzować zadłużenie posiadane wobec Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (ZUS). Otóż będzie on mógł objąć postępowaniem układowym również należności składkowe w części finansowanej przez ubezpieczonych, co było dotychczas niemożliwe.

Jakie zatem zmiany dotyczą postępowania układowego z ZUS?

Generalnie zaległości wobec ZUS stanowią zazwyczaj dużą część zadłużenia płatnika, który składa wniosek o przeprowadzenie postępowania restrukturyzacyjnego. I w jego ramach może on zaproponować organowi rentowemu odroczenie terminu spłaty bądź rozłożenie zaległości na raty.

Obecnie jednak owa propozycja nie może objąć wszystkich należności z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne. I to ma się zmienić z dniem 1 grudnia 2021 roku, gdy wejdą w życie znowelizowane przepisy prawa restrukturyzacyjnego.

Samo postępowanie restrukturyzacyjne ma na celu uniknięcie ogłoszenia upadłości przez dłużnika przez umożliwienie mu restrukturyzacji w drodze zawarcia układu z wierzycielami, a w przypadku postępowania sanacyjnego – również przez przeprowadzenie działań sanacyjnych przy zabezpieczeniu słusznych praw wierzycieli.

Generalnie ustawa z dnia 15 maja 2015 roku – Prawo restrukturyzacyjne (Dz.U. z 2021 r. poz. 1588, zwana dalej prawo restrukturyzacyjne) przewiduje cztery rodzaje postępowania, mianowicie:

• postępowanie o zatwierdzenie układu
• przyspieszone postępowanie układowe
• postępowanie układowe
• postępowanie sanacyjne

W ramach powyższych postępowań zadłużony podmiot zawiera z wierzycielami układ, na którego zasadach spłaca zadłużenie. Taki układ musi zostać zaakceptowany przez zgromadzenie wierzycieli, a następnie przez sąd.

Prawo restrukturyzacyjne przewiduje przykłady sposobów, w jakich przebiegać ma restrukturyzacja zobowiązań dłużnika, posługując się wyrażeniem „w szczególności”. Zatem takie postępowanie może w szczególności polegać na:

• odroczeniu terminu wykonania zobowiązań
• rozłożeniu ich spłaty na raty
• zmniejszeniu ich wysokości
• konwersji wierzytelności na udziały lub akcje
• zmianie, zamianie lub uchyleniu prawa zabezpieczającego określoną wierzytelność

Czy zatem wszystkie wierzytelności można poddawać restrukturyzacji?

Otóż nie wszystkie wierzytelności mogą być objęte postępowaniem układowym. Zgodnie z art. 150 ust. 1 prawa restrukturyzacyjnego układ obejmuje:

• wierzytelności osobiste powstałe przed dniem otwarcia postępowania restrukturyzacyjnego
• odsetki za okres od dnia otwarcia postępowania restrukturyzacyjnego
• wierzytelności zależne od warunku, jeżeli warunek ziścił się w czasie wykonywania układu
• wierzytelności wobec dłużnika wynikające z umowy wzajemnej, która nie została wykonana w całości lub części przed dniem otwarcia postępowania restrukturyzacyjnego
• wierzytelności alimentacyjne oraz renty z tytułu odszkodowania za wywołane choroby, niezdolności do pracy, kalectwa lub śmierci
• roszczenia o wydanie mienia i zaniechanie naruszania praw
• wierzytelności, za które dłużnik odpowiada w związku z nabyciem spadku po dniu otwarcia postępowania restrukturyzacyjnego
• wierzytelności ze stosunku pracy oraz wierzytelności zabezpieczonej na mieniu dłużnika hipoteką, zastawem, zastawem rejestrowym lub hipoteką morską
• zadłużenia z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne w części finansowanej przez płatnika

I w zakresie tego ostatniego punktu zmiana następuje z dniem 1 grudnia 2021 roku. Otóż od tego momentu można poddać restrukturyzacji również zadłużenie wynikające z tej części zaległych składek, która dotyczy nieopłaconych należności finansowanych przez ubezpieczonego. Zatem zadłużenie mogące być przedmiotem restrukturyzacji to:

• składki na ubezpieczenie społeczne (finansowane przez płatnika i ubezpieczonego)
• składki na Fundusz Pracy
• składki na Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych
• składki na Fundusz Emerytur Pomostowych
• składki na własne ubezpieczenie społeczne i zdrowotne dłużnika

Należy jednocześnie pamiętać, iż restrukturyzacja dotyczy również odsetek za zwłokę od składek, kosztów egzekucyjnych, kosztów upomnienia i dodatkowych opłat (jednakże tylko w zakresie rozłożenia na raty lub odroczenia terminu płatności).

Jak zatem te zmiany wpłyną na sposób restrukturyzacji zadłużenia wobec ZUS?

Do dnia 30 listopada 2021 roku dłużnik nie mógł zaproponować w ramach układu rozłożenia na raty ani odroczenia terminu płatności składek finansowanych przez ubezpieczonych. Co jednak nie oznacza, iż w ogóle nie mógł on poddać restrukturyzacji tej części zadłużenia. Otóż cały proces po prostu trwał dłużej, gdyż dłużnik musiał w tej części zadłużenia złożyć wniosek bezpośrednio do ZUS na zasadach określonych w art. 29 ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. z 2021 r. poz. 423 ze zm., zwana dalej ustawą systemową).

I zgodnie z ową ustawą systemową ZUS mógł odroczyć termin płatności należności z tytułu składek oraz rozłożyć należność na raty, uwzględniając możliwości płatnicze dłużnika oraz stan finansów ubezpieczeń społecznych. Samo udzielenie ulgi następowało w formie umowy. I w przypadku udzielenia ulgi w tym trybie dłużnik realizował dwa harmonogramy spłat:

• część składek była spłacana zgodnie z układem
• część składek była spłacana zgodnie z umową zawartą z ZUS

Wprowadzone od 1 grudnia bieżącego roku zmiany spowodowały, iż podział ten ulegnie likwidacji i na rozłożenie na raty bądź odroczenie płatności organ rentowy jako wierzyciel zgodę będzie wyrażał tylko raz, w postępowaniu restrukturyzacyjnym. Niewątpliwie zaoszczędzi to czasu i dłużnikowi, i urzędnikom organu rentowego.

W tym miejscu warto jeszcze odnotować, iż 18 września bieżącego roku weszła w życie częściowa nowelizacja przepisów ubezpieczeniowych, wprowadzająca do ustawy systemowej art. 24 ust. 5g, zgodnie z którym bieg terminu przedawnienia nie rozpoczyna się, a rozpoczęty ulega zawieszeniu od dnia objęcia restrukturyzacją należności z tytułu składek, o których mowa w art. 160 prawa restrukturyzacyjnego, do dnia zapłaty ostatniej raty w przypadku rozłożenia na raty lub do dnia zapłaty w przypadku odroczenia terminu płatności.

Podsumowując, wprowadzona z dniem 1 grudnia bieżącego roku nowelizacja prawa restrukturyzacyjnego ułatwia prowadzenie postępowania restrukturyzacyjnego. Otóż dłużnik będzie mógł obecnie w ramach jednego postępowania uzyskać rozłożenie na raty bądź odroczenie terminu płatności składek ubezpieczeniowych zarówno w części finansowanej przez dłużnika, jak było do tej pory, ale też i w części finansowanej przez ubezpieczonych. Taka zmiana sprawi sporo oszczędności czasu zarówno po stronie urzędników organu rentowego, jak i samych dłużników.