Krótkie wizyty biznesowe bez zezwolenia

Zdaniem ekspertów, pilnej zmiany wymagają przepisy regulujące sprawę zezwoleń dla cudzoziemców na pracę w Polsce. Szczególnie niejasne są one w kwestii limitów okresu czasu w jakim cudzoziemiec może odbywać wizyty biznesowe w naszym kraju bez zezwolenia na pracę.

Jaka jest procedura, by cudzoziemiec mógł legalnie wykonywać pracę w Polsce?

Aby cudzoziemiec mógł legalnie wykonywać obowiązki służbowe w Polsce, jego pracodawca jest zobowiązany spełnić kilka wymogów. Procedury w procesie legalizacji zatrudnienia cudzoziemca są dość złożone i dość skomplikowane szczególnie dla osób, które nie władają językiem polskim. Czas legalizacji często sięga nawet kilku miesięcy.

W skład legalizacji pracy cudzoziemca w Polsce wchodzą:

• legalność pobytu
• legalność zatrudnienia

Natomiast cudzoziemcy przekraczając naszą granicę potrzebują jednej z dwóch typów wiz:

• pracowniczą
• biznesową

Obywatele USA i Japonii, oraz innych państw wymienionych w przepisach mogą przyjechać do Polski w ramach ruchu bezwizowego na 90 dni.

Oba typy wiz zasadniczo przyznają to samo prawo do legalnego wjazdu i pobytu w Polsce, natomiast nie wystarcza ona do wykonywania pracy w Polsce. Konieczne jest zatem uzyskanie zezwolenia na pracę. Polskie przepisy bardzo szeroko określają sformułowanie „praca”, jednakże generalnie można ją określić jako aktywność zawodową cudzoziemca przyjeżdżającego do Polski w związku ze swoim zatrudnieniem i że za czas tu spędzony będzie otrzymywał wynagrodzenie. Bez znaczenia jest jakie czynności będzie wykonywał cudzoziemiec, czy to będą spotkania z obecnymi lub potencjalnymi klientami, czy dostawcami, a istotne jest, że nie będzie robił tego na własny rachunek, a jako pracownik innego podmiotu i na jego rzecz.

Czy zezwolenie na pracę jest wymagane w każdej sytuacji aktywności zawodowej cudzoziemca w Polsce i czy to jedyny poza wizą dokument potrzebny by legalnie pracować w Polsce?

Otóż nie, ponieważ zezwolenie na pracę nie jest potrzebne każdorazowo, bowiem przepisy imigracyjne przewidują wyjątki od konieczności posiadania owego zezwolenia. 

Pracodawca zagraniczny poza obowiązkiem zapewnienia legalnej pracy i pobytu pracownika, jeśli wymaga tego specyfika wykonywanych obowiązków, jest także zobowiązany do złożenia do Państwowej Inspekcji Pracy (PIP) notyfikacji o delegowaniu, ale także wypełnienia dodatkowych obowiązków związanych z delegowaniem pracowników do Polski, a mianowicie:

• przestrzegania niektórych polskich przepisów prawa pracy
• przechowywania dokumentacji pracownika w Polsce

Jakie przepisy regulują pracę obywateli Wielkiej Brytanii na terytorium Polski?

Od jakiegoś czasu w mediach głośno jest na temat Umowy o handlu i współpracy zawartej przez Unię Europejską (UE) ze Zjednoczonym Królestwem, która przewiduje możliwość czasowej pracy w postaci krótkotrwałych wizyt służbowych, w tzw. celach biznesowych, obywateli Wielkiej Brytanii na terytorium państw członkowskich UE, a w tym i Polski. W tym przypadku, wobec takich osób, nie ma obowiązku uzyskania zezwolenia na pracę i mogą one ją wykonywać przez okres nieprzekraczający 90 dni w łącznym czasie 6 miesięcy. Zwolnienie to podlega określonym ograniczeniom, ponieważ bez zezwolenia na pracę można wykonywać tylko określone czynności i w Polsce są to:

• spotkania i konsultacje
• badania i projekty naukowe, techniczne i statystyczne
• badania marketingowe
• seminaria szkoleniowe
• wystawy handlowe i targi
• kupno
• sprzedaż
• świadczenie usług posprzedażowych i poleasingowych
• transakcje handlowe
• działania personelu sektora turystyki
• świadczenie usług w zakresie tłumaczeń ustnych i pisemnych

Jakie czynności zawodowe są wyłączone z katalogu tych, które są zwolnione z obowiązku posiadania zezwolenia na pracę?

Pracownicy odbywający krótkotrwałe wizyty służbowe bez zezwolenia na pracę co do zasady nie mogą:

• prowadzić sprzedaży swoich towarów
• świadczyć usług na rzecz ogółu społeczeństwa
• otrzymywać wynagrodzenia ze źródła zlokalizowanego w UE
• świadczyć usług w ramach umowy zawartej między osobą prawną z siedzibą poza UE, a klientem z siedzibą w UE

Powyższe zasady dotyczą jedynie obywateli Wielkiej Brytanii, ponieważ prawo polskie nie przewiduje analogicznych zasad w stosunku do obywateli innych państw.

Jakie przepisy regulują kwestię wymagalności zezwolenia na pracę cudzoziemca i gdzie są skatalogowane czynności, które wymuszają posiadanie owego zezwolenia?

Art. 88 ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy z dnia 20 kwietnia 2004 roku (Dz. U. z 2021 r. poz. 1100; ost. zm. Dz. U. z 2021 r. poz. 1162) przedstawia aktualny katalog sytuacji, w których potrzebne jest cudzoziemcowi zezwolenie na pracę, a wśród wymienionych tam pozycji są:

• wykonywanie pracy u zagranicznego pracodawcy, podczas oddelegowania na terytorium Polski na okres powyżej 30 dni w roku kalendarzowym do oddziału lub zakładu podmiotu zagranicznego lub powiązanego w rozumieniu przepisów podatkowych
• wykonywanie pracy u zagranicznego pracodawcy nieposiadającego oddziału, zakładu lub innej zorganizowanej formy działalności na terytorium Polski, oddelegowany do pracy w naszym kraju w celu realizacji usługi o charakterze tymczasowym lub okazjonalnym (tzw. usługa eksportowa)
• wykonywanie pracy u pracodawcy zagranicznego podczas oddelegowania na terytorium Polski na okres przekraczający 30 dni w ciągu kolejnych 6 miesięcy w innym celu niż wskazane powyżej

Jak zinterpretować przepis ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy z dnia 20 kwietnia 2004 roku?

Zdaniem ekspertów powyższy przepis interpretować można z zastosowaniem wnioskowania z przeciwieństwa, czyli, że zezwolenie na pracę nie będzie wymagane we wszystkich sytuacjach poza wymienionymi wprost w ustawie.  Czyli zatem nie będzie potrzebował zezwolenia na pracę pracownik oddelegowany do Polski przez pracodawcę zagranicznego do zadań służbowych w polskiej spółce zależnej na okres nieprzekraczający 30 dni w roku kalendarzowym. Z drugiej strony pracownik odwiedzający kontrahenta pracodawcy zagranicznego w celu realizacji tzw. usługi eksportowej o charakterze tymczasowym i okazjonalnym będzie musiał otrzymać zezwolenie nawet, jeśli pobyt owego pracownika w Polsce będzie trwał tylko jedną dobę.

Kolejną sytuacją, kiedy zezwolenie nie będzie konieczne dla delegowania pracownika do Polski w innym celu niż do podmiotu powiązanego i w celu realizacji usługi eksportowej, będzie taka, gdy ów pobyt cudzoziemca w Polsce nie przekracza 30 dni w kolejnych 6 miesiącach. W tej grupie znajduje się większość odbywających się do Polski podróży biznesowych. Nie ma tu też znaczenia jakie aktywności są dominujące w tych podróżach, czy udział w targach, czy spotkania z kontrahentami. Istotna jest wyłącznie:

• długość trwania tego delegowania, czyli do 30 dni w kolejnych 6 miesiącach
• cel pobytu inny niż delegowanie do podmiotu powiązanego i realizacja usługi eksportowej

Jest jeszcze jeden szczególny przypadek, kiedy cudzoziemiec nie będzie musiał mieć pozwolenia na pracę w Polce, a mianowicie kiedy ten cudzoziemiec pełni funkcję w zarządzie polskiej spółki bez wiążącej umowy z tą spółką, ale na podstawie uchwały i przebywa w Polsce krócej niż łącznie 6 miesięcy w ciągu kolejnych 12 miesięcy.

Jak odnoszą się do wymogu zezwoleń na pracę w Polsce przepisy imigracyjne i jakie wyjątki w tym kontekście wskazuje rozporządzenie resortu pracy?

Przepisy imigracyjne wprost przewidują wyjątki od konieczności posiadania zezwolenia na pracę, które wskazane są w rozporządzeniu ministra pracy i polityki społecznej z dnia 21 kwietnia 2015 roku (Dz. U. z 2018 r. poz. 2273; ost. zm. Dz. U. z 2020 r. poz. 2081) w sprawie przypadków, w których powierzenie cudzoziemcowi wykonywania pracy w Polsce jest możliwe bez konieczności posiadania zezwolenia na pracę. Pozwolenie na pracę nie będzie potrzebne cudzoziemcowi w sytuacji delegowania go przez pracodawcę zagranicznego na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, jeśli jego miejsce pobytu pozostaje za granicą, a jego pobyt w Polsce nie trwa dłużej niż 3 miesiące w roku kalendarzowym, a dodatkowo, jeśli celem wykonywania czynności służbowych są prace montażowe lub konserwacyjne.

Kto może pracować w Polsce bez limitów czasowych?

Pracownicy zatrudnieni przez pracodawcę mającego siedzibę w UE, EOG i Szwajcarii, którzy obywatelami tego państwa nie są, a są czasowo delegowani do Polski w celu świadczenia usług przez pracodawcę, mogą tu pracować bez limitów czasowych. Jest to konsekwencja wyroku ETS z dnia 9 sierpnia 1994 roku (sprawa numer C-43/93) w tzw. sprawie Vander Elst, w którym sąd uznał, że wymóg posiadania pozwolenia na zatrudnienie pracowników delegowanych do pracy przez podmiot świadczący usługi z innego państwa UE narusza swobodę przepływu usług. Osoba spełniająca powyższe warunki oraz łącznie poniższe warunki: 

• posiada uprawnienie do przebywania na terytorium państwa, gdzie jest delegowany
• posiada uprawnienie do wykonywania pracy na terytorium państwa, gdzie jest delegowany

Praktyka organów administracji publicznej co do wymogów posiadania zezwoleń na pracę i wielu wyjątków w tym zakresie jest dość niejednolita i zdarza się, iż nie ma podstaw prawnych, a dzieje się tak dlatego, iż przepisy regulujące te kwestie są złożone, a co za tym idzie, dość niejasne. Dla zagranicznych inwestorów taka niejednoznaczna praktyka jest niekorzystna, stąd warte rozważenia są prace legislacyjne ustawodawców w celu rozwiania wszelkich wątpliwości.

Podsumowując, legalnie wykonywane obowiązki służbowe przez cudzoziemców w Polsce wymagają od pracodawców zalegalizowania nie tylko samego zatrudnienia pracownika, ale także i jego pobytu. Niestety procedury w procesie legalizacji obu zagadnień są dość złożone i skomplikowane, jest w nich sporo wyjątków i wyłączeń, a czas jaki potrzebują na nie organy administracji często sięga nawet kilku miesięcy. Czas najwyższy na rozważenie stosownych prac legislacyjnych w celu uproszczenia wszelakich procedur w zakresie legalnego zatrudniania cudzoziemców.