Kiedy można otrzymać wysoką emeryturę

Opublikowane właśnie dane o wysokości świadczeń emerytalnych pokazują dobitnie, iż warto pracować jak najdłużej, by otrzymywać wysokie świadczenie emerytalne. Rekordowo wysokie świadczenia otrzymują osoby, które w swej aktywności zawodowej znacznie przekroczyły minimalny wiek emerytalny.

O jakich danych jest mowa?

W dyskusji społecznej często jest mowa o wysokości świadczeń emerytalnych. I to ze względu na potrzebę wywołania sensacji, uwypukla się zarówno te najwyższe, jak i najniższe świadczenia. Warto jednak merytorycznie podejść do tematu i zestawić wysokość świadczenia z wiekiem, gdy dana osoba przeszła na emeryturę z ilością lat stażu pracy. Wówczas bowiem otrzymamy w pełni miarodajne dane.

Poniższa tabela prezentuje wysokość najniższych emerytur w Polsce, z uwzględnieniem wieku przejścia na emeryturę danej osoby oraz posiadanego przez nią wówczas stażu pracy.

Płeć	Wiek w momencie przejścia na emeryturę	Staż pracy	Kwota świadczenia
K	60 lat i 3 m-ce	1 dzień	0,02 zł
K	61 lat	45 dni	0,04 zł
M	65 lat i 5 m-cy	25 dni	0,05 zł
M	66 lat i 4 m-ce	30 dni	0,06 zł
K	62 lata i 6 m-cy	4 dni	0,10 zł
K	61 lat i 11 m-cy	24 dni	0,16 zł
K	61 lat	12 dni	0,19 zł
K	61 lat i 8 m-cy	5 dni	0,23 zł
M	65 lat	4 dni	0,26 zł
K	62 lata i 10 m-cy	1 dzień	0,27 zł

Z kolei poniższa tabela prezentuje wysokość najwyższych emerytur w Polsce, z uwzględnieniem wieku przejścia na emeryturę danej osoby oraz posiadanego przez nią wówczas stażu pracy.

Płeć	Wiek w momencie przejścia na emeryturę	Staż pracy	Kwota świadczenia
K	81 lat	61 lat	22.300,00 zł
M	80 lat	61 lat	22.100,00 zł
M	77 lat	57 lat	17.000,00 zł
K	80 lat	57 lat	16.700,00 zł
M	77 lat	52 lata	16.400,00 zł
M	77 lat	52 lata	16.300,00 zł
M	80 lat	56 lat	15.500,00 zł
M	73 lat	58 lat	15.000,00 zł
M	73 lat	40 lat	14.100,00 zł
M	77 lat	55 lat	14.100,00 zł

Zatem jak widać z powyższego zestawienia, generalnie zdecydowanie opłaca się dłużej pracować. Osoby z rekordowo wysokimi świadczeniami były aktywne zawodowo przez bardzo długi okres czasu. I świadczy o tym zarówno staż pracy (na ogół od 50 do 60 lat), jak i wiek przejścia na emeryturę, oscylujący wokół 75-80 lat.

By jednak emerytura mogła być rzeczywiście wysoka, musi być spełniony jeszcze jeden warunek. Otóż osoby o najwyższych świadczeniach zajmowały też wysoko płatne stanowiska, na ogół kierownicze, będąc niejednokrotnie dyrektorami czy pracownikami naukowymi. Zatem długi staż pracy, wysokie zarobki i późny wiek przejścia na emeryturę mogą dopiero spowodować, iż świadczenie będzie wyjątkowo wysokie, choć nie jest to regułą.

Zatem co jeszcze miało wpływ na relatywnie wysokie emerytury?

Otóż relatywnie wysokie emerytury dotyczą kilkuset osób w Polsce. Ich liczba będzie jednak malała, gdyż osoby te skorzystały na zmianie systemu emerytalnego, będąc beneficjentami obydwu systemów.

Większość bowiem rówieśników tych osób otrzymała emerytury z tak zwanego „starego portfela”, wyliczane na podstawie stażu pracy i pensji z wybranych lat. I dla nich wówczas bez znaczenia było to, ile czasu spędzą na emeryturze. Natomiast te kilkaset osób skorzystało z możliwości przeliczenia emerytury według nowych zasad, co dało im duży kapitał początkowy, który kolejne waloryzacje znacząco podbijały. Z kolei zaś dłuższa aktywność zawodowa powodowała, iż skracał się okres przez który świadczenie ma być wypłacane. Istotne bowiem jest to, iż w nowym systemie emerytalnym emeryturę wylicza się dzieląc zgromadzony kapitał przez dalsze oczekiwane życie wyrażone w miesiącach. A skoro mianownik stawał się coraz mniejszy, tym wysokość emerytury rosła.

W praktyce okazuje się, iż wysokość świadczenia rośnie o około 7% (później już o 10%) za każdy rok odłożonej decyzji o przejściu na emeryturę. Przykładowo zatem, osoba, która w wieku 71 lat miałaby odłożone 1,6 mln składki otrzyma zgodnie z tablicami ZUS około 10.000 zł emerytury, gdyż zgodnie z tablicami GUS będzie jeszcze żyła 169 miesięcy. Gdyby jednak identyczną odłożoną składkę posiadała osoba w wieku 65 lat, to wysokość jej emerytury wyniosłaby 7.900 zł, gdyż tutaj oczekiwana długość życia wzrasta do 217 miesięcy.

Czy zatem każdy, długo pracując zawodowo, dobrze zarabiając i późno przechodząc na emeryturę może liczyć na bardzo wysoką emeryturę?

Otóż okazuje się, że nie, gdyż taka sytuacja była wyjątkowa. Młodsze roczniki emerytów nie będą miały już bowiem tak wysokiego kapitału początkowego, więc ich świadczenia będą niższe. Dłuższa aktywność zawodowa będzie nadal bodźcem powodującym wzrost wysokości świadczenia, jednakże nie do aż tak wysokich poziomów. Przy założeniu, iż utrzymany zostanie limit płacenia składek w wysokości 30-krotności przeciętnych pensji, tak wysokie świadczenia nie są możliwe.

Istnieją co prawda możliwości uzyskania podobnie wysokich świadczeń, jednakże przy połączeniu różnych źródeł emerytalnych. Poza emeryturą z ZUS mowa jest tu zatem o PPK i IKE oraz pod warunkiem dużego stażu pracy i późnego przejścia na emeryturę.

A jak spojrzeć na te najniższe, symboliczne wręcz świadczenia?

Są one efektem niskiej odłożonej składki, czyli niezwykle krótkiego stażu pracy. W skrajnych przypadkach jest to nawet raptem kilka dni. To bardzo często osoby, które pracowały na umowach zlecenie (gdy nie były one jeszcze objęte oskładkowaniem ZUS) bądź też stażach.

Ze statystyki wynika, iż o świadczenie emerytalne występowały one wkrótce po osiągnięciu wieku emerytalnego, ale w ich sytuacji dłuższa aktywność niewiele by zmieniła. Jednakże na podstawie emerytur groszowych trudno jednoznacznie stwierdzić, iż osoby je pobierające faktycznie mają niskie dochody, gdyż mogą tu też być takie, które pobierają świadczenia z innych źródeł, jak chociażby KRUS.

Emerytury groszowe wzięły się stąd, iż w nowym systemie przyjęto zasadę, iż świadczenie ma zostać wyliczone z każdej składki. W poprzednim bowiem systemie funkcjonowała zasada, iż jeśli nie przepracowało się minimum 15 lat, to nie przysługiwała żadna emerytura.

A dlaczego zatem osoby w ogóle występują o tak niskie, groszowe emerytury?

Dzieje się tak dlatego, iż od każdej emerytury płacona jest składka na NFZ, zatem każda pobierająca emeryturę osoba (nawet więc w groszowej wysokości) posiada ubezpieczenie zdrowotne.

Tego typu sytuację winny być ostrzeżeniem, co się dzieje, gdy nie opłacamy składek na ubezpieczenie społeczne. Zdaniem Jakuba Borowskiego, głównego ekonomisty Credit Agricole, ustawodawca winien tak projektować prawo, by nie wypychać ludzi do szarej strefy, by zatrudnienie nie było drogie, by nie zwiększać klina podatkowego i żeby zachęcać do opłacania składek.

Z punktu widzenia polityki okazuje się, iż obie grupy klientów ZUS (ci z najwyższymi i najniższymi dochodami) mogą prowadzić do wyciagnięcia odmiennych wniosków. W związku z tym, iż wysokość niektórych świadczeń jest bardzo wysoka, ugrupowania lewicowe zaczęły myśleć nad ograniczeniem górnego pułapu wysokości emerytury. Jednakże byłoby to karanie osób za to, że pracują dłużej, co jest kompletnie sprzeczne z potrzebą aktywizacji zawodowej seniorów.

Z kolei w odniesieniu do najniższych emerytur były już postulaty, by te świadczenia zlikwidować poprzez jednorazową wypłatę lub przez pozostawienie ich w ZUS i pozbawienie tych osób prawa do świadczeń. Na ten moment nikt nie zdecydował się na zmiany, obawiając się skutków politycznych.

Podsumowując, wydłużony staż pracy i opóźniony wiek przejścia na emeryturę daje nam podstawy do wyższej emerytury. Jednakże osiągnięcie poziomu dzisiejszych rekordzistów (na poziomie powyżej 20.000 zł) jest mało realne. Obecny system emerytalny na to nie pozwala, a funkcjonujące dziś wysokie świadczenia są efektem połączenia korzyści z dwóch systemów emerytalnych. Natomiast w odniesieniu do najniższych emerytur groszowych w swej wysokości, należy mieć na uwadze, iż niepłacenie żadnych składek emerytalnych takie właśnie skutki może wywołać.