Dochody osobiste opodatkowane po nowemu

Począwszy od 1 stycznia 2022 roku zmianie uległy zasady opodatkowania dochodów osobistych. Wszystko to w ramach wejścia w życie przepisów programu gospodarczego Polski Ład. Główne zmiany w tym aspekcie dotyczą podwyższenia kwoty wolnej od podatku i podniesienia progu skali podatkowej.

Co zatem jest ważnego w kontekście opodatkowania dochodów osobistych od początku 2022 roku?

Generalnie w zakresie opodatkowania dochodów osobistych od 1 stycznia 2022 roku podwyższeniu uległa kwota wolna od podatku do kwoty 30.000 zł oraz wzrósł próg skali podatkowej z kwoty 85.528 zł do 120.000 zł.

Zmiany jednak nie oznaczają, iż pierwszy próg podatkowy w wysokości 85.528 zł całkowicie przestał obowiązywać. Otóż nowelizacja z dnia 29 października 2021 roku (Dz.U. z 2021 r. poz. 2105, zwana dalej Polski Ład) całkowicie nie wyeliminowała z ustaw dotyczących podatku PIT dotychczasowego limitu progu podatkowego w kwocie 85.528 zł. Nadal bowiem trzeba go będzie stosować przy określaniu zwolnień z PIT dla:

• rodziców co najmniej 4 dzieci
• aktywnych zawodowo seniorów, którzy zrezygnują z pobierania renty bądź emerytury, renty rodzinnej czy też uposażenia mundurowego lub sędziowskiego
• osób zmieniających rezydencję podatkową na polską

Nowelizacja Polski Ład wprowadza ponadto ulgę dla klasy średniej, której zadaniem jest zniwelowanie negatywnych skutków zmian podatkowych związanych z likwidacją prawa odliczenia składki zdrowotnej od podatku, lecz skorzystają z niej wyłącznie pracownicy oraz przedsiębiorcy rozliczający się w formie skali podatkowej.

Owa ulga dla klasy średniej będzie miała zastosowanie, gdy suma przychodów podatnika będzie mieściła się w przedziale od 68.412 zł do 133.692 zł rocznie (czyli od 5.701 zł do 11.141 zł miesięcznie). Zgodnie z przepisami pracodawca będzie miał obowiązek naliczania ulgi dla klasy średniej w miesiącach, w których pracownik uzyska przychody w danym zakładzie pracy w wysokości od 5.701 zł do 11.141 zł, chyba, że pracownik złoży wniosek o niepomniejszanie o nią dochodu.

Co nie zmienia jednak faktu, iż po zakończeniu roku podatnik będzie musiał samodzielnie w zeznaniu rocznym rozliczyć ową ulgę. I uwzględni ją, jeżeli suma jego rocznych przychodów ze stosunku pracy, stosunku służbowego, pracy nakładczej i spółdzielczego stosunku pracy oraz z pozarolniczej działalności gospodarczej (pomniejszonych o koszty uzyskania przychodów z tejże działalności) będzie mieściła się w przedziale od 68.412 zł do 133.692 zł.

Czy taka konstrukcja ulgi dla klasy średniej nie będzie przysparzać problemów?

Niewątpliwie spodziewać się należy, iż zaproponowana konstrukcja ulgi dla klasy średniej powodować będzie problemy. Przykładowo podatnik straci prawo do ulgi naliczanej przez pracodawcę w poprzednich miesiącach, gdy dostanie w grudniu nagrodę, która sprawi, iż jego roczny przychód przekroczy kwotę 133.692 zł.

Podobnie może być w sytuacji odwrotnej, gdy pracownik z miesięcznym przychodem na poziomie 5.000 zł nie będzie miał prawa do ulgi, lecz jeśli w danym miesiącu wyjątkowo otrzyma nagrodę i jego łączna kwota przychodu przekroczy 5.701 zł, wówczas pracodawca będzie musiał tę preferencję uwzględnić. Jednakże już po zakończeniu roku może się okazać, iż pracownik będzie musiał uwzględnioną ulgę zwrócić, gdyż przez wszystkie pozostałe miesiące w roku nie otrzyma żadnych dodatkowych nagród i w efekcie jego przychód roczny nie przekroczy kwoty 68.412 zł, czyli dolnego progu przysługiwania ulgi dla klasy średniej.

Tym samym pracownicy po zakończeniu roku mogą być zaskoczeni koniecznością dopłacenia podatku. Do tej pory bowiem byli oni przyzwyczajeni do tego, iż pracodawca tak obliczał zaliczki na podatek PIT, by pracownik nie musiał nic doliczać w zeznaniu rocznym.

Ważnym jest również i to, że ulgi dla klasy średniej mogą pozbawić podatnika takie sytuacje, jak choroba, urlop macierzyński czy też utrata pracy. Nie są to bowiem przychody ze stosunku pracy, a tak zwanych innych źródeł. W konsekwencji może być tak, iż podatnik uzyskujący dochody na poziomie przykładowo 9.000 zł miesięcznie, czyli będące w przedziale przewidzianym dla ulgi dla klasy średniej, może ową ulgę utracić, gdy straci pracę, będzie długo chorował bądź uzyska zasiłek macierzyński. Wówczas musi liczyć się on z koniecznością dopłaty podatku.

Ustawodawca przewidział bowiem, iż dla celów obliczenia ulgi dla klasy średniej bierzemy pod uwagę wyłącznie przychody uzyskane przez pracownika ze:

• stosunku pracy
• stosunku służbowego
• pracy nakładczej
• spółdzielczego stosunku pracy

Poza tym do takich przychodów wliczane są również inne świadczenia, taki jak:

• wynagrodzenie za godziny nadliczbowe
• nagrody
• ekwiwalenty za niewykorzystany urlop
• wartość nieodpłatnych świadczeń lub świadczeń częściowo odpłatnych (jak chociażby abonamenty medyczne i pakiety sportowe)

Co jeszcze nowego ma miejsce odnośnie podatku dochodowego?

Począwszy od 1 stycznia 2022 roku zaczęły obowiązywać nowe ulgi o nazwie „zero PIT” (funkcjonujące obok istniejącego już w latach poprzednich zwolnienia podatkowego dla osób do 26 roku życia). Nowi uprawnieni do „zero PIT” to:

• rodzice dużych rodzin z co najmniej 4 dzieci
• seniorzy, którzy pomimo nabycia uprawnień zdecydują się nie pobierać emerytury, renty rodzinnej, uposażenia mundurowego bądź sędziowskiego
• osoby powracające z zagranicy i przenoszące do Polski swą rezydencję podatkową

W powyższych przypadkach roczny limit przychodów wolnych od podatku wynosi 85.528 zł. Niezależnie jednak od tego, owym podatnikom przysługuje kwota wolna od podatku w wysokości 30.000 zł, zatem łącznie nie zapłacą oni podatku od przychodu w wysokości 115.528 zł (limit 85.528 zł i kwota wolna 30.000 zł).

Istotnym jest również fakt, że w przypadku preferencji dla dużych rodzin taki limit obowiązuje każdego z rodziców. Zatem w sumie oboje rodziców nie zapłacą podatku dochodowego od przychodów w kwocie 231.056 zł (115.528 zł razy dwa).

Ważnym jest również, iż podatnicy objęci nowymi zwolnieniami zapłacą składkę zdrowotną w kwocie nie wyższej niż hipotetyczna zaliczka na podatek PIT, przy czym trzeba będzie brać pod uwagę zaliczkę na podatek dochodowy obliczoną zgodnie z przepisami ustawy o PIT w brzmieniu obowiązującym na dzień 31 grudnia 2021 roku.

Co jeszcze zmienił Polski Ład w odniesieniu do opodatkowania dochodów osobistych?

Otóż Polski Ład zlikwidował preferencyjne rozliczenia samotnych rodziców. W zamian przysługiwać im będzie nowa ulga w postaci odliczenia od podatku 1.500 zł rocznie.

W tym aspekcie ważnym jest, iż nowe przepisy będą miały zastosowanie w odniesieniu do rozliczenia dochodów za rok 2022. Zatem składając zeznanie podatkowe obecnie, rozliczając się z dochodów za rok 2021, podatnik będzie korzystać z zasad obowiązujących do końca 2021 roku.

Ponadto, z dotychczasowych preferencji w zeznaniu za rok 2021 skorzystają również rodzice, którzy prowadząc w tym czasie działalność gospodarczą, wybrali liniowy PIT lub ryczałt od przychodów ewidencjonowanych (co do zasady obie te formy wykluczały preferencję dla samotnych rodziców). Warunkiem skorzystania z preferencji będzie jednak to, by samotny rodzic nie miał z takowej działalności żadnych przychodów ani kosztów (czyli złożył zerowy PIT-36L lub PIT-28).

Podsumowując, przepisy Polskiego Ładu wprowadzają całkiem sporo zmian w zakresie opodatkowania dochodów osobistych. Kluczowe w tym zakresie jest wprowadzenie w życie nowej wysokości kwoty wolnej od podatku w kwocie 30.000 zł, jak i podniesienie pierwszego progu podatkowego do wysokości 120.000 zł. Z kolei sporo problemów stwarzać będzie zapewne podatnikom ulga dla klasy średniej i zasady jej funkcjonowania. Póki co jednak niedługo przed podatnikami złożenie zeznań podatkowych za rok 2021, zatem za czas, gdy obowiązują jeszcze stare zasady odnośnie opodatkowania dochodów osobistych.