W takim powszechnym rozumieniu pieniądze odprowadzane w ramach składek emerytalnych do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (ZUS) są niejako środkami lokowanymi do studni bez dna, a o emeryturę lepiej zadbać w inny sposób. Tymczasem w rzeczywistości są one waloryzowane znacznie korzystniej niż jakakolwiek lokata bankowa.
Co zatem wiadomo o waloryzacji składek zgromadzonych na rachunkach emerytalnych w ZUS?
Otóż 12 maja bieżącego roku opublikowane zostało obwieszczenie prezesa GUS w sprawie wskaźnika rocznej waloryzacji składek zewidencjonowanych na subkoncie emerytalnym, który wyniesie 107,07%. A z kolei 4 maja bieżącego roku opublikowano obwieszczenie ministra rodziny i polityki społecznej, zgodnie z którym wskaźnik waloryzacji składek na ubezpieczenie emerytalne za 2021 roku wynosi 109,33%.
Obie te wielkości oznaczają w praktyce, iż subkonto i konto emerytalne ubezpieczonego wzrosną odpowiednio o 7,07% oraz 9,33%. To są rekordowe wzrosty z którymi nie może się równać żadna lokata bankowa. A przypomnieć należy, iż dla wysokości emerytury ważne są dwie kwestie, mianowicie:
- stan konta i prowadzonego w jego ramach subkonta emerytalnego
- wiek przejścia na emeryturę
Im później bowiem ubezpieczony przejdzie na emeryturę, tym większe świadczenie otrzyma. Przy czym nie chodzi tylko o to, iż gdy więcej wpłaci składek bądź gdy będzie starszy, to ZUS policzy emeryturę z mniejszej liczby miesięcy „pozostałych do przeżycia” zgodnie z tablicami GUS. Ważne odnośnie wysokości emerytury jest jeszcze to, iż przy dłuższej aktywności zawodowej składki będę podlegały większej ilości waloryzacji. Zatem zaryzykować można twierdzenie, iż lepiej na początku kariery odprowadzać wysokie składki, ponieważ będą one dłużej pracować na koncie emerytalnym.
Co jeszcze jest ważne w kontekście konta emerytalnego w ZUS?
Co do zasady na koncie ubezpieczonego w ZUS ewidencjonowane są informacje o zwaloryzowanej wysokości składek na ubezpieczenie emerytalne dwóch kategorii:
- należnych – w odniesieniu do ubezpieczonych niebędących płatnikami składek
- wpłaconych – w odniesieniu do ubezpieczonych będących płatnikami składek oraz osób współpracujących z osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność gospodarczą lub z osobami korzystającymi z ulgi na start
Tym samym jak widać z powyższego, ustawodawca zdjął odpowiedzialność za skutki zaniechań płatnika z osób, które nie odprowadzają składek same za siebie, gdyż w ich przypadku wystarczy bowiem, że składki są należne, by były one uwzględnione na koncie i podlegały waloryzacji.
Inaczej wygląda sytuacja w przypadku osób, które same za siebie odprowadzają składki, gdyż jeżeli ich nie opłacą, nie będą one uwzględnione na koncie i nie będą podlegać waloryzacji. W tym przypadku w specyficznej sytuacji jest współpracownik przedsiębiorcy, który ponosi skutki nieodprowadzenia za niego składek przez płatnika.
Samą waloryzację przeprowadza się corocznie od 1 czerwca każdego roku, a waloryzacji podlega kwota składek zgromadzonych na koncie ubezpieczonego na dzień 31 stycznia roku, za który jest ona przeprowadzana. Proces polega na przemnożeniu zewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego składek przez wskaźnik waloryzacji.
Sam wskaźnik jest ustalany dodając wzrost cen towarów i usług konsumpcyjnych oraz wzrost sumy przypisu składek na ubezpieczenie emerytalne w roku kalendarzowym poprzedzającym termin waloryzacji w stosunku do roku poprzedniego. Tym samym upraszczając rzec można, iż wskaźnik waloryzacji jest uzależniony od inflacji oraz od tego o ile wzrosła suma składek odprowadzanych do ZUS.
A jak powyższe zasady odnoszą się do wysokości emerytury?
Podczas wyliczania emerytury zewidencjonowane składki są powiększane również o kwartalną waloryzację. Zgodnie bowiem ze stanowiskiem przedstawicieli resortu rodziny metoda rocznej waloryzacji nie uwzględnia wskaźnika wzrostu cen towarów i usług konsumpcyjnych oraz wzrostu realnego sumy przyrostu przypisu składek w ostatnich miesiącach przed przejściem na emeryturę. Dlatego też składki i kapitał początkowy dodatkowo waloryzują się za te kwartały, które nie były objęte ostatnio przeprowadzoną waloryzacją roczną.
W tym względzie zasady są następujące:
- w pierwszym kwartale danego roku – ostatniej kwartalnej waloryzacji składek dokonuje się za trzeci kwartał poprzedniego roku
- w drugim kwartale danego roku – ostatniej kwartalnej waloryzacji składek dokonuje się za czwarty kwartał poprzedniego roku
- w trzecim kwartale danego roku – ostatniej kwartalnej waloryzacji składek dokonuje się za pierwszy kwartał danego roku
- w czwartym kwartale danego roku – ostatniej kwartalnej waloryzacji składek dokonuje się za drugi kwartał danego roku
Ważnym jest też, iż w przypadku ustalania wysokości emerytury w czerwcu danego roku waloryzacji składek dokonuje się w taki sposób, jak w przypadku ustalania wysokości emerytury w maju danego roku, jeżeli jest to korzystniejsze dla ubezpieczonego. Reguła ta obowiązuje dopiero od 18 września 2021 roku, kiedy to po latach rozwiązano problem tak zwanych emerytów czerwcowych. Przepisy bowiem w poprzednim brzmieniu pozbawiały ich korzyści płynących z waloryzacji kwartalnej.
Samej waloryzacji kwartalnej podlega kwota składek zewidencjonowanych na ostatni dzień pierwszego miesiąca kwartału, za który jest przeprowadzana waloryzacja, powiększona o kwoty uzyskane w wyniku poprzednich waloryzacji kwartalnych. Polega ona na pomnożeniu zewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego składek przez wskaźnik waloryzacji.
Co jeszcze ma znacznie w kontekście waloryzacji składek?
Istotne jest również to, iż ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych przewiduje waloryzację kwot składek, środków, odsetek za zwłokę i opłaty prolongacyjnej, zewidencjonowanych na subkoncie. Na owym subkoncie zapisywane są bowiem informacje o:
- zwaloryzowanej wysokości wpłaconych składek wraz z odsetkami za zwłokę i opłatą prolongacyjną
- kwocie środków przekazanych przez otwarte fundusze emerytalne, które odpowiadają wartości 51,5% umorzonych jednostek rozrachunkowych, które były zapisane w OFE na dzień 31 stycznia 2014 roku
- kwocie środków, które odpowiadają wartości umorzonych przez OFE jednostek rozrachunkowych w związku z ukończeniem przez ubezpieczonego wieku niższego o 10 lat od wieku emerytalnego
- wysokości należnych i wpłaconych składek
Owo subkonto wyróżnia się w tym w odniesieniu do konta emerytalnego, iż środki pozostałe na nim po śmierci ubezpieczonego mogą być przekazane członkom rodziny oraz podlegają one podziałowi również w sytuacji chociażby rozwodu.
Proces waloryzacji środków zgromadzonych na subkoncie przeprowadza się corocznie od 1 czerwca każdego roku, a waloryzacji podlega kwota składek, środków, odsetek za zwłokę i opłaty prolongacyjnej, zewidencjonowanych na subkoncie na 31 stycznia roku, za który jest przeprowadzana waloryzacja. I podobnie jak w przypadku waloryzacji konta emerytalnego, również w przypadku subkonta mnoży się zgromadzone środki przez wskaźnik waloryzacji.
Wskaźnik ów ustalany jest jednak odmiennie i równa się średniorocznej dynamice produktu krajowego brutto w cenach bieżących za okres ostatnich 5 lat poprzedzających termin waloryzacji. Wysokość tego wskaźnika ogłasza prezes GUS.
Podsumowując, nie od dziś wiadomo, iż przejście na emeryturę w wieku późniejszym niż ustawowy wiek emerytalny sprawia, iż kwota wyliczonej emerytury będzie większa. Jednakże wpływ na to ma nie tylko fakt większej wartości odprowadzonych składek emerytalnych oraz zastosowania mniejszej ilości miesięcy pozostałych do przeżycia, lecz również fakt, iż zgromadzone składki podlegają corocznej waloryzacji. A warto pamiętać, iż wskaźnik waloryzacji jest zdecydowanie atrakcyjniejszy od jakiejkolwiek lokaty bankowej.
Ekspert Łukasz swoje wieloletnie doświadczenie na rynku pracy postanowił przekazać także na naszym blogu. Jego artykuły dotyczą aktualnych zmian gospodarczych a także tych na rynku pracy. Z chęcia udzieli porad pracodawcą, którzy prężnie rozwijają swoje firmy.